Galaxy Digital yöneticisinden L2 ağlarına sert eleştiri: Ethereum'u sömürüyorlar

Galaxy Digital Araştırma Başkanı: L2 Ağları Ethereum’dan Aşırı Kâr Ediyor

Galaxy Digital’ın araştırma birimi başkanı Alex Thorn, Ethereum(ETH) tabanlı katman 2 (Layer 2/L2) ağlarının gelir modeli hakkında dikkat çeken eleştirilerde bulundu. Thorn’a göre bu projeler, kullanıcı ücretlerinden elde ettikleri yüksek gelirleri büyük oranda ellerinde tutarken, Ethereum ana ağına kayda değer katkı sağlamıyor. Bu durumu ‘Ethereum sömürücülüğü (ETH extractive)’ olarak tanımlayan Thorn, sektörün yapısal sorunlarına vurgu yaptı.

Thorn, sosyal medyada yaptığı paylaşımda, birçok L2 ağının elde ettiği ücret gelirlerinin çoğunu kendi yapılarında tuttuğunu, fakat bu fonların yeniden Ethereum ana zincirine aktarılmadığını belirtti. En çok eleştirdiği noktalardan biri ise kontrolün az sayıda şirketin elinde olması. Bu durum, ‘ETH sahiplerinin’ ekonomik fayda elde etmesini ciddi şekilde sınırlıyor. Thorn, L2 ağlarının topladığı ETH ile *staking işlemi bile yapmadığını* ifade ederek durumu eleştirdi.

Bu tartışmanın arka planında, yakın zamanda uygulamaya alınan EIP-4844 güncellemesiyle birlikte değişen ücret yapıları yer alıyor. Thorn’un aktardığına göre, güncel verilere bakıldığında L2 ağlarının Ethereum ana ağına veri göndermek için ödediği 'blob' kaydetme maliyetleri ve gaz ücretleri günlük yaklaşık 10.000 dolar seviyesindeyken, kullanıcı kaynaklı toplam gelirleri günde 100.000 ila 400.000 dolar arasında değişiyor. Bu da yüksek bir *kâr marjına* işaret ediyor.

Thorn, bu dengesiz yapıyı somutlaştırmak için Coinbase’in yönettiği Base ve Optimism(OP) ağları arasındaki ilişkiye dikkat çekti. Son 180 gün içinde Base, Optimism Vakfı’na 4,4 milyon dolar (yaklaşık 61,1 milyon TL) ödeme yaptı. Ancak aynı dönemde, tüm L2 ağlarının Ethereum L1’e ödediği toplam miktar yalnızca 3,05 milyon dolar (yaklaşık 42,3 milyon TL) oldu.

Daha da çarpıcı olan, Base’in 2024 yılı 2. çeyreğinde elde ettiği toplam ücret gelirinin 14,9 milyon doları bulmasına karşın, Ethereum ana ağına ödediği veri ücreti sadece 443.000 dolar oldu. Buna karşılık Optimism’e gönderilen ücret miktarı 2,16 milyon dolar seviyesindeydi. Thorn bu tabloyu, “Base, Ethereum’a kıyasla Optimism'e yaklaşık 4,8 kat daha fazla ücret ödüyor” ifadeleriyle değerlendirdi.

Thorn’un eleştirileri, Base gibi bazı L2 ağlarının yakın zamanda merkeziyetsizlik seviyelerini artırmak için attığı adımlarla da örtüşüyor. Örneğin, Base kısa süre önce uzman veri platformu L2Beat’te desantralizasyon seviyesi açısından ‘Seviye 1’ statüsüne yükseldi. Ancak Thorn’a göre bu gibi teknik gelişmeler yeterli değil, asıl ihtiyaç duyulan şey Ethereum ana ağıyla daha adil bir *ekonomik paylaşım* modeli.

Thorn, Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin’in önerdiği roll-up geliştirme aşamaları gibi teknik kriterlerin önemine değinse de, ondan önce dikkate alınması gereken öncelikli unsurun blockchain ekonomisindeki ‘hizalanma’ (alignment) seviyesi olduğunu savunuyor. “Bu L2 projeleri gerçekten Ethereum ekosistemiyle ne kadar hizalı? Bana göre bu işin yapısı sömürüye dayanıyor” diyen Thorn, ciddi bir uyarıda bulundu.

Tüm bu eleştiriler, yalnızca gelir adaletsizliğine değil, aynı zamanda merkeziyetsiz blockchain dünyasında benimsenmesi gereken *değer paylaşımı* yaklaşımına da işaret ediyor. Uzmanlara göre, L2 projelerinin Ethereum’un sürdürülebilir büyüme modeline katkı sağlaması için daha dengeli ve iş birliğine dayalı bir ödül sistemi oluşturulması şart.