Kripto piyasasına NYSE benzeri düzenleme önerisi: Piyasa yapıcılar için yasal sorumluluk gündemde

Kripto piyasasında son dönemde yaşanan sert düşüşlerin ardından, New York Menkul Kıymetler Borsası(NYSE) gibi geleneksel finansal piyasalarda uygulanan sıkı düzenlemelerin kripto alanına da getirilmesi gerektiği yönünde görüşler güç kazanmaya başladı. Uzmanlar, mevcut ‘düzenlemsiz yapı’nın piyasalardaki çöküş riskini artırdığına dikkat çekerek, ‘piyasa yapıcıların’ belli yükümlülüklere tabi olması gerektiğini savunuyor.

Ekonomist Alex Krüger, 6’sında X’te (eski Twitter) yaptığı paylaşımda, kripto piyasasının da hisse senedi piyasalarında olduğu gibi ‘piyasa yapıcı(Market Maker)’ sistemine yasal sorumluluklarla birlikte geçmesi gerektiğini söyledi. Krüger’e göre, geleneksel piyasalarda piyasa yapıcılar fiyat teklifi sunarak yasal olarak likidite sağlamak zorundayken, kripto piyasasında bu tür bir yükümlülük bulunmuyor.

Örneğin NYSE'de, ‘belirlenmiş piyasa yapıcılar’ her zaman alış ve satış teklifleri sunmak zorundayken, Nasdaq’ta da ‘Kural 4613’ uyarınca belli bir fiyat aralığında düzenli teklifler sağlanması gerekiyor. Bu kurallara uyulmadığında, piyasa yapıcılık yetkisi iptal edilebiliyor.

Ancak kripto piyasalarında faaliyet gösteren piyasa yapıcıların böyle bir hukuki ya da sözleşmeye dayalı sorumluluğu bulunmuyor. Bu oyuncuların sert fiyat düşüşlerinde piyasadan likidite çekmesinin çöküşleri tetiklediğini belirten Krüger, “Bu likidite boşlukları fiyatın aniden sert düşmesine neden oluyor, bu yapı mutlaka değişmeli” vurgusunu yaptı.

Bu görüş sektörde tartışmaları da beraberinde getirdi. Pelion Capital kurucusu Tony yaptığı açıklamada, geleneksel piyasalarda piyasa yapıcıların ‘devre kesici’ gibi koruyucu mekanizmalarla desteklendiğini, ancak kripto piyasasında böyle bir güvenlik ağı bulunmadığını belirtti. Tony, bu nedenle tüm sistemin değil, önce temel koruma araçlarının geliştirilmesi gerektiğini savundu. Krüger ise kripto borsalarının devre kesici sistemleri uygulamaya almamasını ‘verimsizlik bahanesine sığınılması’ olarak eleştirdi.

Öte yandan bazı kullanıcılar, finansal sistemin kriptoya birebir kopyalanmasının ‘kripto felsefesine aykırı’ olduğunu ifade etti. Yapılan yorumlarda, asıl problemin yüksek kaldıraçlı işlemlerin teşvik edilmesi olduğu, mevcut sistemin bireysel yatırımcıyı dezavantajlı duruma düşürdüğü görüşü dile getirildi.

Piyasadaki son gelişmeler ise bu tartışmaları destekler nitelikte. Kasım ayı başında toplam kripto para piyasa değeri, birkaç gün içinde 400 milyar dolar (yaklaşık 540 trilyon TL) geriledi. Verilere göre, sadece bir günde 300 binden fazla işlemci pozisyonlarını kaybetti. Uzmanlara göre, bunun temel sebebi ‘aşırı kaldıraç’ kullanımı.

Bitcoin(BTC), son yedi gün içinde %7 değer kaybederken; Ethereum(ETH) %13, Ripple(XRP) ise %10’un üzerinde düşüş yaşadı. Bu durum, yaşanan çöküşün sadece fiyat düzeltmesiyle sınırlı kalmayıp, daha büyük yapısal aksaklıklara işaret edebileceği yönündeki endişeleri artırıyor.

Mevcut tartışmalar, sadece daha fazla denetim getirilip getirilmeyeceği konusunun ötesine geçerek, kripto dünyasının gelecekte hangi yöne evrileceği ve güveni nasıl tesis edeceği sorularını da beraberinde getiriyor. Kripto piyasalarının ‘özgürlük’ prensibi ile geleneksel finansın ‘güvenlik’ mekanizmaları arasında kuracağı denge, önümüzdeki dönemde çok daha fazla tartışılacağa benziyor.