Kripto paralar, ağ etkisi tartışmalarıyla yeniden gündemde

Kripto paralarla ilgili tartışmalar yeniden alevlendi. Bazı uzmanlara göre bu yeni varlık sınıfı, henüz *tam teşekküllü bir ağ etkisi* geliştiremediği için gereğinden fazla değer görüyor. Ancak kripto sektörü içerisinden gelen karşıt görüşler, bu değerlendirmelerin ağırlıklı olarak geleneksel teknoloji uygulamalarından esinlendiğini ve sektördeki yapısal dinamikleri doğru yansıtmadığını savunuyor.

İnversion Capital CEO’su Santiago Roel Santos, kısa süre önce Substack üzerinden yayımladığı bir yazıda, kripto paraların halihazırda *var olmayan ağ etkisi beklentilerine* göre fiyatlandığını öne sürdü. Santos’a göre, Metcalfe Yasası gibi klasik metrikler kripto piyasalarında ters etki yaratıyor ve sektördeki *negatif ağ etkilerine* dikkat çekiyor. Örnek olarak da kullanım yoğunluğu arttıkça işlem ücretlerinin yükselmesi, kullanıcı deneyiminin zayıflaması ve işlem hızlarının düşmesini gösterdi. “Facebook gibi platformlar, kullanıcı sayısı artsa bile hizmet kalitesini koruyabiliyordu” diyerek kripto projelerin bu bakımdan geri kaldığını savundu.

Ancak bazı piyasa uzmanları, Santos’un bu yaklaşımını eleştirdi. Onlara göre temel blockchain altyapılarını kullanıcı odaklı uygulamalarla aynı kriterlerle değerlendirmek doğru değil. Wintermute stratejisti Jasper De Maere, *birinci katman (layer 1)* blok zincirlerini doğrudan son kullanıcı ile ilişkilimiş gibi analiz etmenin uygun olmadığını belirtti. De Maere’e göre L1'in gerçek ağ etkileri, *doğrulayıcılar, güvenlik mekanizmaları ve likidite oluşumu* gibi içsel unsurlar üzerinden şekilleniyor.

Benzer şekilde, Hartcore’un yatırım sorumlusu Tomas Fanta da, yoğun kullanıcı taleplerinin işlem ücretlerini increasing değil, aksine *verimlilik* sağladığını söyledi. Ona göre yüksek performanslı blok zincirlerde bu ücretler *anlamsız seviyelere* kadar düşüyor ve kullanım arttıkça hem *likidite* hem de *getiri potansiyeli* yükseliyor.

Buna karşın Keyrock şirketinden dijital varlık araştırmacısı Ben Harvey, L1 projelerinin genel olarak fazla iyimser değerlendirildiği yorumunu yaptı. Ancak Harvey, bu yargının *tüm projelere genellenemeyeceğini* vurguladı. Ona göre, *protokol ölçeklenebilirliği* ve *yapay zeka entegrasyonu* gibi faktörler, her bir L1’in değerini farklılaştırabilir.

Santos ayrıca piyasa değerine dair bazı karşılaştırmalar sunarak kripto ağlarının yüksek kullanıcı başı değerlemelerini eleştirdi. Bitcoin(BTC) dışındaki kripto varlıkların toplam piyasa değerinin 1,26 trilyon dolara ulaştığını ve bu rakamın aktif kullanıcı sayısı bazında değerlendirildiğinde, *kişi başına* 18.000 ila 31.500 dolar arası bir değere işaret ettiğini söyledi. Buna karşılık, Andreessen Horowitz’in raporuna göre dünya genelinde kripto kullanıcı sayısı yaklaşık 716 milyon. Bu durumda kullanıcı başına düşen piyasa değeri sadece *1.760 dolar* civarına geriliyor. Aynı mantıkla, eğer temel alınan aktif kullanıcı sayısı 400 milyon olursa, bu değer *3.150 dolar* bandına çıkabiliyor.

Kıyas için verilen örnek ise Meta(META) şirketi. 3,1 milyar aylık aktif kullanıcıya sahip olan Meta’nın toplam piyasa değeri 1,6 trilyon dolar. Bu rakam temel alındığında her bir kullanıcı *yaklaşık 516 dolar* ile değerleniyor. Ayrıca Meta’nın yalnızca Facebook değil, diğer platformları da içerdiği düşünüldüğünde, kripto dünyasındaki kişi başı değerlemenin ne kadar yüksek olduğu daha net ortaya çıkıyor.

Uzmanlar, kripto paraların gerçekten sürdürülebilir bir *ağ etkisi* oluşturup oluşturmadığını analiz ederken sadece kullanıcı sayısı veya işlem kapasitesine değil; likidite, teknoloji yapısı ve genel ekosistem gelişimine de bakılması gerektiği konusunda hemfikir. Bu karmaşık yapı, geleneksel değerlere dayalı analizleri yetersiz kılıyor.

*yorum: Kripto dünyası, klasik internet modellerinden çok daha farklı çalışıyor. Kullanıcı sayısı kadar altyapı ve protokol seviyesindeki gelişmeler de uzun vadeli değeri belirliyor.*