Güney Afrika Merkez Bankası, perakende CBDC için aceleci değil

Güney Afrika Merkez Bankası(SARB), merkez bankası dijital parasının (CBDC) yaygın kullanımı konusunda temkinli bir yaklaşım sergiledi. SARB'nin kısa süre önce yayımladığı bir rapora göre, yakın vadede perakende tabanlı CBDC’ye yönelik ‘güçlü bir ihtiyaç’ olmadığı değerlendirildi. Banka, bunun yerine mevcut ödeme altyapısının dijitalleştirilmesi ve sistemin modernleştirilmesi gibi öncelikli konulara odaklanacak.

Raporda, teknik olarak perakende kullanıcılar için bir CBDC’nin uygulanabilir olduğu belirtilse de, bunu derhal başlatacak kadar güçlü bir gerekçenin bulunmadığına dikkat çekildi. Şu an için banka dışındaki özel kuruluşların da ödeme sistemine dahil olabildiği bir yapının genişletilmesinin ve mevcut altyapının dijitalleştirilmesinin daha acil bir ihtiyaç olduğu vurgulandı.

SARB, “Şu anda perakende merkezi dijital para biriminin uygulamaya konulmasını önermiyoruz, ancak koşulların değişmesi durumunda buna hazırlanıyoruz” açıklamasında bulundu. Ayrıca ileride ‘toptan’ kullanım amaçlı CBDC modellerine ve sınır ötesi ödemelerde verimliliği artıracak çözümlere daha fazla ağırlık verilmesinin planlandığı da kaydedildi.

Raporda, CBDC’nin mevcut ödeme sistemlerindeki sorunları çözme kapasitesine ilişkin şüpheler de yer buldu. Güney Afrika’da yetişkin nüfusun %16’sının hâlâ banka hesabı bulunmadığının altı çizildi. Bu nedenle, CBDC'nin ‘nakitten daha nitelikli işlevler’ sunması gerektiği ifade edildi. Örnek olarak ‘çevrimdışı ödeme özelliği’, ‘genel kabul görme’, ‘düşük işlem ücretleri’, ‘kullanım kolaylığı’ ve ‘kişisel verilerin korunması’ gibi kriterler sıralandı.

CBDC konusunda temkinli duran SARB, kripto paralar karşısındaysa daha net uyarılarda bulundu. Haftanın başında yayımlanan başka bir raporda SARB, ‘kripto paralar ve sabit coin’leri’ teknoloji tabanlı finansal yeniliklere bağlı ‘yeni risk unsurları’ olarak nitelendirdi. Özellikle kripto para birimlerinin, sermaye hareketlerinin düzenlenmesini sağlayan döviz kontrollerini aşmak amacıyla kullanılabileceğine dair endişelerini dile getirdi.

Şu ana kadar Nijerya, Jamaika ve Bahamalar olmak üzere yalnızca üç ülke, resmi olarak CBDC’yi kullanıma sunmuş durumda. Atlantic Council verilerine göre, dünya genelinde 49 ülke CBDC'leri test ediyor, 20 ülke geliştirme aşamasına geçmişken 36 ülke henüz araştırma safhasında bulunuyor. Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri’nde Başkan Trump döneminden bu yana CBDC çalışmalarının fiilen durdurulduğu biliniyor.