ZeroBase, ZK teknolojisiyle kriptoda gizlilik ve güveni yeniden tanımlıyor

071 Research kısa süre önce yayımladığı bir raporda, blokzincirin sunduğu *veri egemenliğinin* gizlilik sorunlarını tamamen ortadan kaldırmadığını vurguladı. Bu eksiklikleri gidermek üzere öne çıkan anahtar teknolojinin ise *sıfır bilgi kanıtı (Zero-Knowledge Proof – ZK)* olduğu belirtildi. Rapora göre, özellikle ZeroBase adlı projenin geliştirdiği ZK ağı, bu teknolojinin pratik kullanımını mümkün kılan altyapılar arasında dikkat çekiyor.

Web2 döneminde platformlar kullanıcı verilerini önemli bir varlık olarak değerlendirmeye başlamış ve bireyler; arama geçmişi, konum bilgisi gibi pek çok kişisel verisini daha iyi hizmet almak uğruna paylaşmak zorunda kalmıştı. Bu duruma karşı ilk somut adım blokzincir teknolojisiyle atıldı. Kullanıcılar, özel anahtarları aracılığıyla işlemleri doğrudan başlatabiliyor ve merkezi olmayan bir ağda mülkiyetlerini koruyabiliyordu. Bu sayede *veri üzerindeki hâkimiyet* geri kazanılmış oldu.

Ancak blokzincir doğası gereği tüm işlemleri açık deftere kaydettiğinden dolayı, *tam anlamıyla gizliliği* sağlayamıyor. İşlem geçmişi ve cüzdan bakiyesi gibi bilgiler adreslere bağlı şekilde herkese açık olduğundan, bu verilerden kimlik tespiti yapılabilmesi bile mümkün hale geliyor. 071 Research’e göre bu sorunu çözebilecek yaklaşım, bilgi açıklamadan doğrulama yapmayı mümkün kılan şifreleme tekniği sıfır bilgi kanıtı.

ZK teknolojisi, kullanıcıların orijinal veriyi açığa çıkarmadan doğrulama sunmasına olanak tanıyor. Örneğin, “en az 1000 USDC’ye sahip ve DeFi hizmetlerine katılmış olduğunu” doğrudan kanıtlamak mümkün hale geliyor. Böylece mahrem verileri vermeden güven oluşturulabiliyor. 071 Research bu kullanım biçimini, veri gizliliğini koruyarak kullanım senaryolarını mümkün kılan yeni bir model olarak tanımlıyor.

Yine de ZK teknolojisinin uygulamada yaygınlaşmasının önünde işlem karmaşıklığı, yüksek hesaplama maliyeti ve düşük hız gibi engeller bulunuyordu. ZeroBase, bu sorunları çözmek adına ZK oluşturma sürecini dağıtık şekilde yürüten bir yapı geliştirdi. Bu altyapıyla, kullanıcı sadece bir API çağrısıyla sıfır bilgi kanıtından yararlanabiliyor. Talep edilen doğrulama isteği, mevcut doğrulayıcı node’lara yönlendirilerek yüksek performanslı sistemler üzerinde yaklaşık 120ms içinde işlenebiliyor.

Sistemin güvenliğini sağlamak için, doğrulayıcı node'ların en az 1 milyon dolar değerinde stabilcoin’i teminat olarak yatırmaları gerekiyor. Hatalı doğrulamalar yapıldığında ise bu teminatlar kesiliyor. Ayrıca, işlem sırasında işlenen verinin açığa çıkmaması için Trusted Execution Environment (TEE) teknolojisiyle veri erişimi tamamen sınırlandırılıyor. Bu sayede regülasyonlara tabi finans kurumlarında ya da kamu altyapılarında bile *seçici veri paylaşımı* yöntemi uygulanabiliyor.

ZeroBase’in staking örneği, bu teknolojinin gerçek finansal uygulamalara nasıl entegre edilebileceğini gösteriyor. Kullananlar, stabilcoin yatırarak Binance vadeli işlemlerine erişiyor. Burada uygulanan yatırım stratejisinin kurallara uyumu ve risk seviyeleri her dakikada bir ZK aracılığıyla otomatik olarak ispatlanıyor. Örneğin kaldıraç sınır aşılıp aşılmadığı ya da delta nötrlüğünün korunup korunmadığı sistem tarafından değerlendiriliyor. Strateji detayları gizli kalırken, risk yönetimi ise dışarıdan şeffaf şekilde izlenebiliyor.

ZK sadece gizliliği korumakla kalmıyor; *veri açığa çıkmadan geçerliliğin kanıtlanmasını* mümkün kılarak güvenin yeni bir boyutunu oluşturuyor. Bu özellik, KYC doğrulaması, DAO oylama uygunluğu, portföy riski gibi pek çok alanda kullanılabiliyor. Web2 ve Web3 platformları ZK sistemlerini gittikçe daha fazla birer *modüler bileşen* olarak entegre ediyor. Böylece teknoloji yalnızca ihtiyaç duyulan alanlara entegre ediliyor ve doğal biçimde ekosistem yayılımı sağlanıyor.

Her ne kadar ZK henüz tüm sektörlerde temel teknoloji haline gelmemiş olsa da, AI ve veri odaklı çağda *gizlilik ile güven arasında denge* arayışı onu daha da önemli hale getiriyor. ZeroBase bu teknolojiyi basit bir araç olmaktan çıkarıp ‘*veriye dayalı güven altyapısı*’na dönüştürmeye çalışıyor. Platform hem kripto ekosisteminde hem de geleneksel finans dünyasında yer bulabilecek şekilde geliştiriliyor. Önümüzdeki dönemde ödeme ve takas işlemlerinde ZK teknolojisi sayesinde daha *gizliliğe duyarlı* ve *güvene dayalı* sistemlerin yaygınlaşması bekleniyor.