Vitalik Buterin'den Ethereum(ETH) için devrim: GKR protokolüyle 10 kat verim artışı

Ethereum(ETH)'un kurucu ortaklarından biri olan Vitalik Buterin, 24’ünde kişisel blogunda paylaştığı yazıyla yeni nesil sıfır bilgi kanıtı (Zero-Knowledge Proof) protokolü ‘GKR’yi (Goldwasser–Kalai–Rothblum) tanıttı. Yeni sistemin, Ethereum ağı başta olmak üzere sıfır bilgi protokolleri kullanılan birçok alanda ‘ölçeklenebilirlik’ ve ‘maliyet’ sorunlarına güçlü bir çözüm sunabileceği düşünülüyor.

Buterin’in aktardığına göre GKR, mevcut STARK tabanlı protokollerden farklı olarak tüm hesaplama sürecini değil, yalnızca giriş ve çıkışları dikkate alıyor. Yani işlem adımlarındaki ara veriler ‘tamamen dışarıda bırakılıyor’. Bu sayede hem işlem süresi hem de kullanılan kaynak miktarı ciddi şekilde azalıyor. Buterin, bu mekanizmanın merkezinde ‘sumcheck’ olarak bilinen bir doğrulama sistemi olduğunu vurguluyor. Sumcheck yöntemi, rastgele seçilmiş birkaç veri noktası üzerinden tüm hesaplamanın doğruluğunu kanıtlayabiliyor.

Her ne kadar GKR kendi başına ‘kişisel gizliliği’ sağlayamasa da, mevcut ZK-SNARK veya ZK-STARK yapılarıyla entegre edilebildiğinde tam kapsamlı gizlilik elde etmek mümkün hale geliyor. Buterin, GKR’nin yeteneklerini göstermek amacıyla, milyonlarca Poseidon2 hash’ini paralel şekilde nasıl ispat edebildiğini örnekle anlattı. Bu durum teknolojinin yalnızca blokzincir işlemleriyle sınırlı kalmayıp, yapay zekâ gibi alanlardaki çıktıların güvenli şekilde doğrulanmasına da olanak verdiğini gösteriyor.

GKR, teorik olarak mevcut STARK sistemlerine kıyasla 15 kata kadar daha ‘verimli’ olabiliyor. Buterin’in belirttiğine göre gerçek dünya deneylerinde yaklaşık 10 katlık bir performans artışı gözlemlendi. Böylece yüksek donanım ihtiyacı duymadan karmaşık şifreleme işlemleri yapılabilecek ve ZK rollup gibi teknolojilerin temeli daha da sağlamlaşacak.

Bu gelişme, Buterin’in kısa süre önce övgüyle bahsettiği, minimum yapı taşlarıyla çalışan ‘Lean Ethereum’ ekibiyle olan yaklaşımını da yansıtıyor. Aynı zamanda Buterin’in Ethereum’daki 45 günlük unstaking bekleme süresini savunması gibi, kısa vadeli kolaylıklar yerine ‘uzun vadeli güvenlik ve istikrar’ anlayışını ön plana çıkardığını da gösteriyor. Yorum: Buterin’in teknik tercihlerinin arkasında tutarlı bir felsefe olduğu söylenebilir.

Sonuç olarak GKR, Ethereum tabanlı ZK rollup teknolojileri ve diğer sıfır bilgi çözümleri için ‘daha hızlı, daha ucuz ve çok daha ölçeklenebilir’ bir alternatif ortaya koyuyor. Ayrıca sadece blokzincir değil, yapay zekâ çıktılarının ya da genel hesaplama işlerinin doğrulanmasında da bu yapının yeri tartışılıyor. Bu, GKR’nin blockchain dışı kullanım alanlarının kapısını da aralayan bir gelişme.