Hindistan Merkez Bankası, Dijital Rupi (CBDC) Pilotunu Genişletiyor

Hindistan Merkez Bankası (RBI), Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) üzerindeki pilot çalışmalarını genişletmeye hazırlanıyor. 2024-2025 mali yılına ait yıllık raporunda duyurulan bu plan doğrultusunda, hem bireysel (e₹-Retail) hem de kurumsal (e₹-Wholesale) dijital rupi çözümlerine *yeni kullanım senaryoları* ve *gelişmiş işlevler* eklenmesi planlanıyor. Özellikle internet bağlantısının sınırlı olduğu bölgelerde kullanılabilecek ‘*çevrimdışı ödeme özelliği*’ ve yalnızca belirli amaçlar için kullanılabilen ‘*programlanabilir ödemeler*’ gibi yenilikler üzerinde çalışılıyor.

Bu değişiklikler, CBDC’lerin gerçek hayatta kullanılabilirliğini artırarak kamuya yönelik hibelerden şirketlerin harcama denetimlerine kadar birçok alanda çözümler sunabileceğini gösteriyor. Şu anda Hindistan’daki dijital rupi sistemi iki farklı alanda test ediliyor. e₹-Retail modeli katılımcı bankalar, müşteriler ve sınırlı sayıdaki işletmede aktifken, e₹-Wholesale yalnızca finansal kurumlar arası piyasada deneniyor.

Yıllık rapora göre e₹-Retail denemesi kapsamında bugüne kadar 17 banka aracılığıyla yaklaşık *600 bin kullanıcıya* hizmet verildi. Kullanımın daha da yaygınlaştırılması amacıyla, Merkez Bankası dijital rupi cüzdanlarının bazı banka dışı kurumlara da sunulmasını onayladı. e₹-Wholesale pilot programı ise büyümeye devam ediyor. Raporda, *4 yeni birincil bayi*nin (primary dealer) test sürecine katılmasıyla birlikte geleneksel finans kuruluşlarının ilgisinin arttığı belirtiliyor.

Öte yandan Hindistan, dijital ödeme alanında da dikkat çekici sonuçlar elde ediyor. Rapora göre, 2024-2025 mali yılında ülkedeki dijital ödeme işlemleri bir önceki yıla göre işlem sayısında *%34,8*, işlem tutarında ise *%17,9* artış gösterdi. Özellikle *anlık ödeme* pazarında Hindistan, *küresel pazar payının %48,5’ini* elinde bulundurarak açık ara lider konumda yer aldı. Bu başarının arkasındaki temel unsur ise ülkeye özgü *Birleşik Ödeme Arayüzü (UPI)* sistemi olarak öne çıkıyor.

Merkez Bankası, dijital ödeme avantajlarından daha fazla kişinin faydalanabilmesi amacıyla çeşitli yeni özellikleri devreye aldı. Örneğin ‘*yetkilendirilmiş ödeme*’ özelliği, kullanıcıların belirli limitler dahilinde başkalarının kendi banka hesapları üzerinden UPI aracılığıyla işlem yapmasına olanak tanıyor. Bu sayede özellikle aile bireyleri veya vekil üzerinden daha *esnek kullanım senaryoları* ortaya çıkıyor.