Orta Afrika'nın kripto hamlesi suç örgütlerine yaradı

Orta Afrika Cumhuriyeti'nin kripto para girişimleri, ülkenin egemenliğini riske attığı ve yabancı suç örgütlerinin etkisini artırdığı gerekçesiyle eleştiriliyor. 24’ünde (yerel saatle) GI-TOC (Sınırötesi Örgütlü Suçlara Karşı Küresel Girişim) tarafından yayımlanan raporda, ülkenin kripto politikalarının dış güçler ile elit grupların çıkarlarını yansıtmak üzere kullanıldığı öne sürüldü.

Rapora göre Orta Afrika Cumhuriyeti, 2022 Nisan’ında Bitcoin(BTC)’i resmi para birimi olarak kabul etmiş, ardından Sango Coin adlı kendi kripto parasını ve bir memecoin girişimini duyurarak radikal bir blokzincir hamlesi başlatmıştı. Ancak ülkenin yalnızca yüzde 15.7’lik kısmı elektrik erişimine sahipken, halkın yarıdan fazlası cep telefonuna bile ulaşamıyor. Bu durum, kripto yatırımının halk için ‘pratik bir araç’ olmadığı eleştirilerine neden oldu.

GI-TOC, temel internet ya da mobil erişimi olmayan, şiddet ve yoksullukla mücadele eden vatandaşların kriptoya yatırım yapabilmesi fikrini ‘gerçeklikten kopuk’ olarak tanımladı. Raporda, bu tür politikaların yerel halkın ihtiyaçlarından ziyade ‘yabancı yatırımcıların çıkarları’ doğrultusunda tasarlandığı vurgulandı.

Özellikle 2023 Temmuz'unda kabul edilen ‘ulusal kaynakların tokenlaştırılması yasası’ raporda eleştirilen bir diğer konu oldu. Yasa sayesinde petrol, altın, kereste ve arsa gibi milli varlıkların dijitalleştirilmesinin yolu açılmıştı. Ancak GI-TOC, bu düzenlemenin ‘ulusal servetin dışa kaçmasına’ ve ‘egemenliğin zedelenmesine’ neden olabileceği yorumunda bulundu.

Beklentilerin aksine, hükümet sonradan bu stratejik yaklaşımı terk etti. 2023 Mart’ında, Orta Afrika Ekonomik ve Parasal Topluluğu(CEMAC) ve Uluslararası Para Fonu(IMF)’nun baskısıyla Bitcoin’in resmi para birimi olarak kullanılması iptal edildi. Böylece El Salvador'dan sonra Bitcoin’i yasallaştıran ikinci ülke olan Orta Afrika Cumhuriyeti, bu politikadan dönen ilk ülke konumuna geldi.

Raporda, ülkede kişi başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın yaklaşık 467 dolar seviyesinde olduğu ve hem dijital ekonomi hem de düzenleyici altyapı açısından ciddi eksiklikler bulunduğu da belirtildi. GI-TOC'a göre bu çaba "başından beri gerçekçiliği olmayan" bir strateji olup, kazananlar yalnızca "karmaşık suç ağlarıyla bağlantılı elit sınıf" oldu.

Bu değerlendirme, kripto paraların bir ülke düzeyinde denenmesinden önce teknolojik gelişmeden çok altyapı ve hukuki denetimin öncelikli olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor.