ABD'de kripto kazançları için vergi süreci başladı: 2025'e kadar beyan şart

ABD’de kripto para yatırımı yapanlar için 2024’e ait gelirlerin vergi beyanı, 2025’in 15 Nisan’ına kadar tamamlanmalı. Vergi sezonu yaklaşırken, kripto işlemlerinin vergilendirme kapsamında olup olmadığı ve uygulanacak vergi oranları hakkında merak artıyor. ABD Gelir İdaresi(IRS), kriptoyu ‘mülk’ olarak sınıflandırıyor ve alım-satım gibi işlemlerden doğan kazanca sermaye kazancı vergisi, madencilik, staking ya da airdrop yoluyla elde edilen gelirler içinse normal gelir vergisi uyguluyor.

Eğer kripto para bir yıldan kısa süre elde tutulmuşsa, gelir vergisi oranı %10 ile %37 arasında değişiyor. Bir yılı aşan varlıklar için ise bu kazançlar uzun vadeli sermaye kazancı kategorisine giriyor ve %0 ila %20 arasında değişen daha düşük oranda vergilendiriliyor. Örneğin, 2023'te 1.000 dolara alınan Ethereum(ETH), 2024'te 1.200 dolara satılırsa, 200 dolarlık fark üzerinden uzun vadeli sermaye kazancı vergisi doğuyor. Ancak yalnızca kriptonun elde tutulması ya da cüzdanlar arası aktarımı vergilendirme dışı kalıyor. Öte yandan, bir kriptoyu başka bir kriptoyla takas etmek veya ürün/hizmet ödemesinde kullanmak vergiye tabi işlem sayılıyor.

Madencilikle, staking yoluyla ya da airdrop ile alınan kripto paralar ise o anda piyasada geçerli Amerikan doları cinsinden fiyatına göre gelir olarak kabul ediliyor ve buna göre vergilendiriliyor. Daha sonra bu varlıklar satıldığında, satış fiyatıyla elde edildiği zamanki fiyat arasındaki farktan dolayı ek sermaye kazancı vergisi doğabiliyor. Airdrop’larda özellikle, token’ın alındığı ya da talep edildiği anda vergi yükümlülüğü oluştuğu için bu anın doğru şekilde kaydedilmesi gerekiyor.

2024 yılına ait beyan yapılırken kullanılacak başlıca formlar arasında; satış veya takaslardan doğan kazanç ve zararın bildirildiği Form 8949 ile Schedule D, ayrıca madencilik, staking ve airdrop yoluyla elde edilen gelirlerin bildirimi için Schedule 1 ve Schedule C yer alıyor. Kripto gelirine sahip serbest meslek sahipleri ve serbest çalışanların mutlaka Schedule C sunması gerekiyor. Ayrıca, yıl içinde yabancı kripto cüzdanlarında ya da hesaplarında 10.000 dolardan fazla tutanlar için FinCEN Form 114 (FBAR) da zorunlu hale geliyor.

Vergi beyanı öncesinde, kullanılan tüm borsalar, cüzdanlar ve blokzincir tarayıcıları üzerinden 2024’e ait işlem geçmişi toplanmalı. İşlem zamanı, miktar, elde etme değeri ve harcama değeri gibi bilgiler net şekilde belirlenmeli. Kazanç ve zarar hesabında ‘ilk giren ilk çıkar’ yani FIFO ya da ‘belirli kimliklendirme yöntemi’ tercih edilmeli ve bu yöntem yıl boyunca tutarlı biçimde kullanılmalı. Kısa vadeli zararlar ise yıllık 3.000 dolara kadar diğer gelirlerden düşülebiliyor, bu da bir tür vergi planlama avantajı sunuyor.

2024 için geçerli olan standart vergi muafiyetleri de açıklandı. Bekâr vergi mükellefleri için 14.600 dolar, ortak başvuru yapan evli çiftler için 29.200 dolar ve aile reisleri için 21.900 dolar olarak belirlendi. Bu tutarlar vergiye tabi gelirden düşülebiliyor. Bu rakamların ardından ilgili vergi dilimi uygulanarak ödenecek vergi miktarı hesaplanıyor. Vergi ödemeleri, IRS Direct Pay gibi çevrim içi sistemler üzerinden yapılabilirken, ödeme gecikirse aylık %0,5 oranında faiz ve ceza da devreye giriyor.

2025’ten itibaren ise yeni bir raporlama formu olan Form 1099-DA devreye girecek. Bu form, kripto borsalarının kullanıcı işlemlerini doğrudan IRS'ye bildirmesini zorunlu kılıyor. Hedef, hem vergilendirme şeffaflığı hem de yatırımcıların işini kolaylaştırmak. Ancak bu uygulamayı rafa kaldırmaya yönelik Kongre kararı hem Temsilciler Meclisi hem de Senato’dan geçmiş durumda ve Trump da bunu desteklediğini açıkladı. Dolayısıyla formun yürürlüğe girip girmeyeceği henüz net değil.

Yine de Form 1099-DA, borsalara maliyet bazlı raporlamayı zorunlu hale getiriyor. Artık ‘hesap birleştirme yöntemi’ geçersiz sayılacak ve yatırımcılar her bir cüzdan veya hesap için maliyet hesaplarını yeniden belirlemek zorunda olacak. Eğer bir işlemin satın alma tarihi, miktarı veya fiyatı eksikse, IRS varsayılan olarak FIFO yöntemini devreye sokacak ve bu da daha yüksek vergi doğurabilecek.

IRS, kripto para vergilendirmesi konusunda sıkı denetimlere hazırlandığını da duyurdu. Eksik ya da geç yapılan bildirimler için %25’e kadar ceza kesilebiliyor. Bilerek beyan dışı bırakma ya da dolandırıcılık tespit edilirse, 100.000 dolara kadar para cezası ve 5 yıla kadar hapis cezası söz konusu olabilir. Bu nedenle, vergi mükelleflerinin Form 4868 ile beyan süresini uzatmaları, ceza itirazı veya taksitli ödeme başvuruları gibi yasal olanaklardan yararlanmaları önem taşıyor.

Son olarak, kripto para hediye eden ya da yabancı cüzdanlarda varlık bulunduranların da kendilerine ait kural ve beyan yükümlülüklerine hâkim olması gerekiyor. Uzmanlara göre, doğru kayıt ve zamanında bildirim, IRS denetiminden kaçınmanın en etkili yolu.