Yapay Zeka Ekonomisinde Tekelleşme Endişesi: Adil Dağılım Mümkün mü?

Yapay zeka(AI) hesaplama gücünün giderek daha değerli bir varlık haline gelmesiyle birlikte, bu teknolojiden doğan ekonomik faydaların yalnızca sınırlı sayıdaki büyük şirketin elinde toplanabileceğine dair endişeler artıyor. Bu nedenle, daha adil bir yapay zeka ekonomisi oluşturulması gerektiği yönünde görüşler öne sürülüyor.

OpenAI’nin CEO’su Sam Altman, 2024 yılında yaptığı bir açıklamada, "Geleceğin para birimi ne itibari para ne kripto para ne de altın olacak—bu, ‘hesaplama gücü’ olacak," ifadelerini kullandı. Yapay zeka hesaplama gücü, makine öğrenimi modellerinin eğitilmesinden dijital ekonominin birçok alanına kadar kritik bir kaynak haline gelirken, bu güce erişimin adaletsiz dağılımı, endüstriyel ve ekonomik eşitsizlikleri artırabileceği yorumlarına yol açıyor.

Büyük teknoloji firmaları, yapay zeka geliştirmelerini kamu yararına hizmet eden bir alan olarak tanıtsa da, yapay zeka hesaplaması ve veri kullanımı yoluyla elde edilen ekonomik kazançların büyük ölçüde az sayıda şirkette yoğunlaştığı görülüyor. Özellikle Microsoft(MSFT), 2024 yılının sonunda 500.000 adet Nvidia(NVIDIA) Hopper çipi satın alarak ve ek olarak yapay zeka hesaplaması için enerji santralleri satın alarak altyapı üzerinde tekel oluşturma yolunda adımlar attı. Bu eğilim, sanayi devriminde büyük şirketlerin kritik altyapıları kontrol ederek piyasada hâkimiyet kurduğu dönemlere benzetiliyor.

Yapay zeka teknolojisi, üretkenliği artırma, Ar-Ge faaliyetlerini hızlandırma ve sağlık ile eğitim gibi alanlarda kamu yararına değer yaratma potansiyeline sahip. Ancak bu teknolojinin sağladığı ekonomik faydaların büyük şirketler arasında yoğunlaşması nedeniyle geniş kitlelerin doğrudan finansal kazanç elde etmesinin zorlaştığı eleştirileri yapılıyor.

Gerçekten de 2024 yılı itibarıyla ABD’de faaliyet gösteren 50’den fazla yapay zeka girişimi 100 milyon dolar (yaklaşık 1,45 milyar TL) üzerinde yatırım almayı başardı. Ancak bu yatırımların büyük kısmı, yüksek sermayeye sahip büyük kuruluşlar tarafından sağlandı. Bu durum, küçük ölçekli geliştiricilerin ve bireysel kullanıcıların yapay zeka hesaplama gücüne erişimini artıracak politikaların gerekliliğini gündeme getiriyor.

Daha adil bir yapay zeka ekonomisi kurmak adına, büyük şirketlerle sınırlı kalmayıp farklı katılımcıların da yapay zeka ekosisteminden kazanç sağlayabileceği düzenleyici önlemler alınması önem taşıyor. Yapay zekanın çağımızın en önemli teknolojilerinden biri olarak konumlandığı göz önüne alındığında, bu teknolojinin kullanımının ve ekonomik getirilerinin daha kapsayıcı bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak mekanizmaların tartışılması gerekiyor.