Worldcoin(WLD), merkeziyetçilik tartışmalarının odağında: Gizlilik endişeleri büyüyor

Sam Altman’ın öncülüğünü yaptığı World (eski adıyla Worldcoin), faaliyete geçtiği ilk günden itibaren derin tartışmaların odağında yer aldı. İnsanların benzersizliğini iris taramasıyla doğrulama ve bu doğrulamaya dayanarak WLD token’larını dünya genelinde dağıtma hedefi, teknolojik yenilik ile insan hakları ihlali şüphelerini bir araya getirerek ciddi tepkilere neden oldu.

World, kendisini finansal kapsayıcılık ve dijital kimlikte bir devrim vadeden bir platform olarak tanımlarken, eleştirmenler kullanılan gelişmiş biyometrik veri toplama yönteminin merkezi kontrol yapıları ve mahremiyet ihlali riskleri taşıdığına dikkat çekiyor. Özellikle bu doğrulama işleminin sadece ‘Orb’ adlı özel donanımla ve kapalı kaynaklı bir sistemle yapılması, kripto sektöründe son derece değer verilen *merkeziyetsizlik* ilkesiyle doğrudan çeliştiği yönünde yoğun eleştiri alıyor.

Holonym Foundation’ın kurucu ortaklarından Shady El Damaty, “Merkeziyetsizlik sadece teknik bir yapı değil; aynı zamanda kullanıcıya kontrol, mahremiyet ve egemenlik kazandırmayı hedefleyen felsefi bir yaklaşımdır” diyerek, World projesinin biyometrik kimlik modelinin bu felsefeye ters düştüğünü vurguladı. El Damaty, MPC (çok taraflı hesaplama) ve ZK (sıfır bilgi ispatı) gibi teknolojiler kullanılsa bile, Orb ve merkezi kod dağıtımı yapısının sistemsel dengeleri bozma riski taşıdığını ifade etti.

El Damaty, “Kurgulanan bu sistem kişisel kimlik doğrulamasını sağlamak adına kontrolün belli bir merkezde toplanmasına neden oluyor. Bu durum da sistemi kırılgan hale getirerek *tekil hata noktası* yaratıyor” yorumunda bulundu.

Buna karşılık World ekibi, merkezi biyometrik veri altyapısı kullanmadıklarını savundu. Proje sözcüsü, kullanıcıların World uygulamasıyla varlıkları ve kimlik bilgileri üzerinde tam kontrol sahibi olduğu *emanetçi olmayan* (non-custodial) bir yapıyla geldiklerini ve önceki sistemlere göre çok daha kullanıcı odaklı bir model sunduklarını belirtti.

World ayrıca Orb cihazının iris bilgisini uçtan uca şifrelenmiş biçimde doğrudan kullanıcının akıllı telefonuna gönderdiğini ve cihazın kendisinde herhangi bir fotoğraf ya da biyometrik veri tutulmadığını açıkladı. İris kodlarının da çok taraflı hesaplama yöntemiyle anonimleştirildiği ve bu yolla kişisel verilerin kaydedilmediği ifade edildi.

Ancak tüm bu teknik açıklamalara rağmen sektör içinde, biyometrik tabanlı bir hizmetin merkeziyetsizlik ilkesine *tam anlamıyla* uyup uymadığına dair tartışmaların süreceği düşünülüyor. World’ün bu felsefi ve teknik dengeyi nasıl kuracağı ise önümüzdeki dönemde dikkatle takip edilecek gibi görünüyor.