Kripto paraların geleceği: Teminatsız kredi ve gizlilik teknolojileri dönüştürücü olabilir

Stabil kripto paralar, zincir üstü kredi altyapıları ve mahremiyet odaklı teknolojilerin entegrasyonu, kripto paraların bugüne kadar karşılaştığı *yapısal engelleri* aşmak için temel koşullar arasında yer almaya başladı. 24’ünde, Tiger Research tarafından yayımlanan bir rapora göre, kripto para birimleri belirli alanlarda—özellikle uluslararası para transferleri ve ödemeler—işlevselliğini kanıtlasa da, genel finans sistemindeki etkisi hâlâ sınırlı düzeyde seyrediyor.

2024 itibarıyla geleneksel finans sektöründeki toplam varlık büyüklüğü yaklaşık 247 trilyon dolara ulaşırken, kripto para sektörü yalnızca 4 trilyon dolar seviyesinde kalıyor; yani *60’ta 1* oranında. Tiger Research, bu farkın yalnızca teknik yeterliliğe değil, aynı zamanda kripto paraların mevcut *yapısal sınırlamalarına* dayandığını ortaya koyuyor. Günümüzde kripto para altyapısının sunduğu finansal hizmetlerin, daha çok temel ihtiyaçları kapsadığına dikkat çekiliyor. Özellikle *stabil kripto paralar*, dijital dolar formuyla gelişmekte olan ülkelerde ve sermaye kontrolü uygulayan bölgelerde finansal erişimi kolaylaştırıyor. Ancak kullanım alanlarının hâlen büyük ölçüde *değer saklama* ve *para transferi* gibi sınırlı işlemlerle sınırlandığı ifade ediliyor.

Bu sıkışmışlığı aşmanın yolu ‘*zincir üstü kredi*’ teknolojilerinden geçiyor. Mevcut kripto kredi sistemleri çoğunlukla *aşırı teminat* esasına dayanıyor. Bu ise sermayeye sahip olmayan kullanıcılar için büyük bir engel oluşturuyor. Ancak son dönemde öne çıkan *kredi değerlendirme protokolleri*, kullanıcıların zincir üzerindeki işlem geçmişi, tasfiye verileri ve cüzdan aktivitelerine dayanarak *teminatsız kredi* imkânı sunmaya başlıyor. Örneğin, Kripto kredi platformu Cred Protocol, Aave protokolü içindeki kullanıcı hareketlerini analiz ederek *kredi puanı* oluşturuyor. 3Jane gibi girişimler ise sadece zincir içi verilerle sınırlı kalmayıp, tekrarlayan gelirler gibi zincir dışı unsurları da analiz ederek daha hassas bir değerlendirme sağlıyor.

Bu teknolojilere *mahremiyet koruma sistemlerinin* entegre edilmesi, kripto paraların kullanım alanlarını bireysel kullanıcıların ötesine taşıyarak kurum ve şirket düzeyine genişletebilir. Zira blockzincir yapısı gereği tüm işlemler açık olduğundan, firmalar açısından strateji, maaş bilgileri ve tedarik süreçlerinin şeffaf olması ciddi bir *gizlilik sorunu* doğuruyor. Bu probleme çözüm olarak öne çıkan teknolojilerden biri de Inco ile Circle Research iş birliğiyle geliştirilen *cERC20* protokolü. Bu sistem, işlem tutarlarını ve bakiyeleri *tam homomorfik şifreleme* (FHE) aracılığıyla gizli tutarken, işlemlerin geçerliliğini zincir üstünde onaylayabiliyor. Aynı zamanda düzenleyici kurumlara *seçici bilgi paylaşımı* yapılmasını da mümkün kılıyor.

Tiger Research, bu üç teknolojik yapının birleşmesi halinde, kripto para altyapısının sadece ödeme ve transfer değil, *varlık yönetimi, kredi, tasarruf ve yatırım çözümleri* gibi çok katmanlı finansal faaliyetleri de kapsayacak bir yapıya dönüşebileceğini öngörüyor. Örnek olarak, yurt dışındaki bir şirketten stabil kripto para ile maaş alan birey, bu gelire dayanarak zincir üstünde kredi alabilecek, bu krediyi yatırımda kullanabilecek ve tüm finansal detaylarını gizli tutabilecek. Ayrıca, bu yapı *otomatik vergi beyanı* gibi regülasyon uyum süreçlerini de kolaylaştırarak, erişim, verimlilik ve kapsayıcılık açısından yeni bir seviye sunabilir.

Sonuç olarak, stabil kripto paralar, zincir üstü kredi altyapısı ve gizliliği esas alan teknolojiler *birbirini tamamlayacak şekilde entegre* edildiğinde, kripto para sistemleri de klasik finansal sistemler kadar karmaşık ve işlevsel yapılara kavuşabilir. Tiger Research, bu üç unsurun başarılı biçimde hayata geçirilmesi halinde, *küresel ve sınırsız bir finansal ekosistemin* oluşabileceğini ve bugüne kadar geleneksel finansın erişemediği kullanıcıları kapsayıcı hale gelebileceğini belirtiyor.