Kripto devrimi: Finans dünyasında 7/24 açık çağ başlıyor

Geleneksel finans sisteminde çatlaklar oluşmaya başladı. Takım elbiseli Wall Street’in, akıllı kontratlara dayanan Web3 dünyasına bayrağı devrettiği ve geçmişin prestijli borsalarının yerini 7/24 çalışan token havuzlarına bıraktığı bir sürece tanıklık ediyoruz. Nasıl ki internet bilgiye erişimi demokratikleştirdiyse, blokzincir de mülkiyetin dağıtılması ve finansal gücün yeniden şekillenmesi sürecini hızlandırıyor. Bu yalnızca bir evrim değil, küresel finans sisteminin kökten dönüşümüne zemin hazırlayan ‘radikal bir yeniden yapılanma’nın başlangıcı.

Hisse senedi borsaları 400 yılı aşkın zamandır evrim geçiriyor. Amsterdam’daki dumanlı kahvehanelerde başlayan alım-satım kültürü, New York’taki el sıkışmalı anlaşmalara dönüştü; kağıt sözleşmelerden elektronik ticaret sistemlerine kadar uzanan büyük bir dönüşüm yaşandı. Kripto para piyasası, işte bu devasa değişim çizgisinin bir uzantısı olarak ortaya çıktı. ‘Kripto piyasası asla kapanmaz.’ Buna karşılık, hisse senedi borsaları belli açılış-kapanış saatlerine sıkı sıkıya bağlı. Örneğin ABD hisse senedi piyasası sadece günde 6,5 saat açıkken, kurumsal yatırımcılar sabah 4’ten gece 8’e kadar, yani ‘13,5 saat boyunca’ piyasaya erişebiliyor.

Piyasaya eşit katılım arzusu halen çok güçlü. Örneğin hisse senedi alım-satım uygulaması Robinhood, 2023 Haziran’ından itibaren işlem saatlerini genişletti ve kullanıcıların günde 6,5 saat daha fazla işlem yapabilmesini sağladı. Lansmandan bu yana ‘tezgâh üstü (OTC) işlem hacmi iki katına çıktı’, ancak yine de ‘ticaret gerçek zamanlı değil.’ Emirlerin işlerlik kazanabilmesi için sonraki seansta piyasaların açılması gerekiyor. Bu da, işlem çiftlerinin 24 saat aktif olduğu kripto paralara kıyasla belirgin bir sınırlama ortaya koyuyor.

Bu tür ‘sınırlı işlem saatleri’, zaman içinde anormal bazı durumlar da doğurdu. ABD borsalarında ‘Night Effect (Gece Etkisi)’ stratejisi bunlardan biri. Kural basit: Borsa kapanınca (öğleden sonra 4’te) alım yapılıyor, ertesi sabah piyasa açılında (sabah 9.30’da) satılıyor. Bu yaklaşım, son 30 yılda ‘tam %1.100 getiri’ sağladı. Tersine, sabah alıp öğleden sonra satarsanız toplamda %100 bile kazanamıyorsunuz. Bunun nedeni, büyük şirketlerin çoğunun finansal verilerini işlem saatleri dışında açıklaması ve önemli ekonomik haberlerin gece boyunca gelmesi. Sorun şu ki küçük yatırımcılar –bireysel katılımcılar– bu fiyat değişimlerini yalnızca seyretmekle yetinmek zorunda kalıyor.

Sağlıklı bir finans sistemi, herkese eşit fırsat sunmalı. Ancak gerçekler farklı. Sabit işlem saatleri, farklı erişim olanakları ve eski altyapılar, sadece belirli gruplar için avantaj yaratıyor. Kurumsal yatırımcılar ‘resmi işlem saatleri’ne bağlı kalmadan hareket edebiliyor. Ama ‘gecenin olmadığı bu yeni dönem’de, kripto temelli 24 saat açık piyasalar, bu eşitsizlikleri yavaş yavaş ortadan kaldırıyor.

Teknolojiye dayalı bu yeni piyasalar, ‘sermaye akışını durmaksızın’ sürdürebiliyor ve geleneksel sistemlerin çizdiği sınırları bir bir kaldırıyor. Dünya üzerindeki konumunuz ne olursa olsun, kim olursanız olun, dijital varlık piyasalarında ‘zaman ve mekân’ sınırları anlamını yitiriyor. Asya-Pasifik’ten Avrupa’ya, Amerika’ya kadar dünyanın bir ucundaki borsa her an açık durumda. Gerçek merkezsizlik geleneksel financıların yerini aldığında, artık ‘paranın uyumasına gerek kalmayacak.’