Finans sektörü blokzincir teknolojisinde yapısal dönüşüme giriyor

Finans sektöründe blokzincir teknolojisi dönüm noktasında

Finansal hizmetler alanında bir süredir deneysel düzeyde kalan blokzincir ve dağıtık defter teknolojisi(DLT), artık ciddi bir şekilde ‘kurumsal düzeyde benimseme’ aşamasına geçiyor. Bu hızlı geçiş, sektör genelinde teknoloji olgunluğunun artması, inovasyon hacminin büyümesi ve düzenleme çerçevesinin netleşmesi gibi üç temel unsurun aynı anda kesişmesiyle mümkün oldu.

Broadridge’in “2025 Dijital Dönüşüm ve Yeni Nesil Teknolojiler Raporu”na göre, 2025 yılı itibarıyla finansal hizmet sağlayıcılarının yüzde 71’i blokzincir ve DLT teknolojilerine büyük ölçekli yatırım yapıyor. Bu oran, 2024’te yüzde 59 seviyesindeydi. Katılımcıların yüzde 48’i ise önümüzdeki yıllarda sermaye piyasalarında bu teknolojilerin ‘yaygın’ biçimde yer alacağını düşünüyor. Rapora göre bu değişimin arkasında üç kritik gelişme var.

İlk olarak, başarılı proje örnekleri blokzincire yönelik güveni artırmış durumda. İkinci olarak, özellikle ‘tokenizasyon’ gibi yaklaşımlar yeni iş modelleri yaratıyor. Üçüncü olarak ise hem Avrupa Birliği hem de ABD’de regülasyonların daha netleşmesi şirketlerin bekleme pozisyonundan çıkmasını sağladı.

Dönüşümün somut örneklerinden biri Broadridge’in ‘DLR (Distributed Ledger Repo)’ adlı platformu. 2021’de pilot olarak başlatılan bu uygulama, günlük ortalama 280 milyar dolar değerinde repo işlemini dijital ortamda gerçekleştiriyor. Üstelik sadece birkaç yıl içinde işlem hacmi yüzde 800’ün üzerinde büyümüş durumda. Bu da geleneksel finans devlerinin blokzincir altyapısının ‘gerçek dünya’ koşullarında ne kadar faydalı olduğuna ikna olmaya başladığını gösteriyor.

Öne çıkan bir diğer trend ise ‘tokenizasyon’. Özellikle gayrimenkul, özel şirket tahvilleri ve sanat eserleri gibi likit olmayan varlıklar, dijital token’lara dönüştürülerek piyasadaki dolaşımı mümkün hale getiriliyor. ‘Likidite’ sorununu çözen bu yaklaşım, yatırımcı kitlesini genişletirken daha esnek portföy stratejilerini de mümkün kılıyor. Ancak en vurucu gelişme, şüphesiz ki ‘stabil kripto paralar’ yani ‘stabilcoin’ alanında yaşanıyor.

Birçok ülkenin büyük şirketleri, dolar destekli varlıklarla desteklenen stabilcoin’ler aracılığıyla uluslararası para transferi ve gün içi nakit yönetimi gibi işlemleri eski bankacılık sistemlerine gerek kalmadan gerçekleştirebiliyor. Bu stabilcoin bazlı çözüm, küresel para hareketlerinde büyük bir etkinlik sağlıyor. Geleneksel sistemlerle yapılan para transferlerinde ortalama yüzde 6’yı aşan işlem ücretleri ve birkaç gün süren işlem süreleri yerini neredeyse ‘1 kuruşa’ ve ‘anlık’ işleyen çözümlere bırakıyor. Bu da stabilcoin’lerin yalnızca yenilik değil, ‘yapısal dönüşüm’ sunduğunu gösteriyor.

Bu gelişmelerin gerçekleşmesine paralel olarak regülasyonlarda da büyük adımlar atıldı. Avrupa Birliği, MiCA kapsamında blokzincir temelli tüm dijital varlıklara yönelik yasal çerçeveyi oluşturdu. ABD’de ise 2025 yılında kabul edilen GENIUS yasası, stabilcoin’leri yasal olarak tanımlayan ilk kapsamlı düzenleme oldu. Şimdi sırada tamamlayıcı CLARITY yasası var. Tüm bunlara ek olarak, ‘kripto dostu’ yeni ABD yönetiminin iş başına gelmesi de piyasalardaki güven duygusunu artırmış görünüyor.

Yaşanan bu gelişmeler, blokzincir teknolojisinin henüz yalnızca yüzeyinin kazındığını, ‘ölçeklenebilirlik’ potansiyelinin çok daha büyük olduğunu hatırlatıyor. Örnek vermek gerekirse, Broadridge’in DLR platformu her ne kadar işlem hacmini artırmış olsa da, genel repo piyasasındaki toplam payı halen oldukça düşük. Bu da DLT ve blokzincir teknolojilerinin önünde hâlâ büyük bir büyüme alanı olduğunu ortaya koyuyor.

Bugün finansal hizmetler sektörü, teknoloji olgunluğu, regülasyon netliği ve yenilikçi büyümenin birleştiği bir noktada yani ‘blokzincir çağına geçişin eşiğinde’. Önümüzdeki yıllarda, bu teknoloji tabanlı altyapının geleneksel sistemi hangi hızla ve ne derece değiştireceği, küresel finansal yapının nasıl yeniden şekilleneceğini belirleyen ana unsur olacak.