Ethereum(ETH) Rollup rekabeti kızışıyor: OP ve ZK teknolojileri 2025'e damga vuracak

MEXC Ventures, kısa süre önce yayımladığı raporda Ethereum(ETH) ağı için geliştirilen iki önemli ölçeklendirme çözümünü, yani Opsimistik Rollup(OP) ve ZK Rollup(ZK) teknolojilerini detaylı şekilde karşılaştırdı. Rapor, her iki yaklaşımın teknik farklarını ve ekosistem içerisindeki benimsenme durumlarını ortaya koyarken, 2025 itibarıyla Ethereum merkezli ağlar arasındaki rekabetin yeni bir döneme girdiğine dikkat çekti.

Ethereum, merkeziyetsiz finans(DeFi), benzersiz tokenlar(NFT) ve on-chain oyunlar gibi birçok alanda temel bir altyapı olarak öne çıkarken, düşük işlem hızı ve yüksek gas ücretleri uzun süredir kullanıcı deneyimi açısından ‘yapısal sorunlar’ olarak gösteriliyor. Bu sorunları hafifletmek için geliştirilen ‘Rollup’ çözümleri, işlemleri zincir dışında gerçekleştirip, sadece özet verileri ana ağa gönderen mekanizmalar olarak ilgi görüyor. Özellikle OP ve ZK çatısı altındaki çözümler, farklı avantajlarla kullanıcıların karşısına çıkıyor.

MEXC Ventures’ın analizine göre, OP Rollup çözümleri Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile uyumluluğu ve düşük geliştirme maliyetleri sayesinde hızla yaygınlaştı. Arbitrum, Optimism ve Base gibi öne çıkan projeler, cüzdan uygulamaları ve DeFi protokolleriyle geniş entegrasyonlara ulaşarak 2025 yılı başı itibarıyla tüm Katman-2(L2) ağlardaki toplam kilitli değer(TVL) açısından yaklaşık %60 pay sahibi oldu. Ancak OP Rollup modellerinin, ‘işlem sonlandırma’ konusunda zayıflıkları bulunuyor. Maksimum yedi güne uzayan çekim süreleri ve fraud proof (dolandırıcılık ispatı) için harici doğrulayıcılara bağımlılık bu sistemin eksik yönleri arasında gösteriliyor.

Öte yandan, ZK Rollup yapıları, gelişmiş sıfır bilgi kanıtları (zero-knowledge proof) aracılığıyla işlemlerin geçerliliğini anında doğrulayabiliyor. Bu sayede çok daha hızlı para çekim imkânı ve kesin işlem sonlandırması sağlanıyor. zkSync Era, Starknet ve Polygon zkEVM gibi önde gelen projeler bu alanda liderliği paylaşıyor. EVM uyumluluğunun güçlendirilmesi ve işlem maliyetlerinin azaltılması sayesinde geliştirici ilgisi de artıyor. ZK çözümlerinin özellikle NFT ve oyun alanında hızla benimsenmesi, borsaların da ZK temelli projeleri listelemesiyle birlikte giderek daha fazla ön plana çıkmasına yol açıyor.

Kullanıcı deneyimi açısından yapılan kıyaslamalar da dikkat çekici. OP Rollup sistemleri; geniş cüzdan desteği, kolay kullanım ve gelişmiş köprü altyapısıyla öne çıkarken, mevcut kullanıcıların ağlara geçişini kolaylaştırıyor. Buna karşılık ZK çözümleri, ‘çekim hızı’, ‘güvenlik’ ve ‘gas ücretlerinin’ düşüklüğü gibi kriterlerde avantaj sağlıyor. Ayrıca gizlilik koruması ve karmaşık uygulamaların desteklenmesi gibi gelişmiş yetenekler de sunuyor. MEXC Ventures, ZK teknolojisinin gelişimini sürdürmesi halinde, OP çözümlerinin kullanıcı deneyimindeki üstünlüğünün zamanla azalacağını öngörüyor.

2025 yılına dair öne çıkan diğer trendler arasında L2 projeleri arasında ‘birlikte çalışabilirliğin’ artması, gaz masrafı soyutlaması, zk-SNARK ve zk-STARK teknolojilerinin olgunlaşması ile OP altyapısında modüler Rollup stratejisinin devreye alınması yer alıyor. Bu gelişmelerle Rollup temelli çok katmanlı blok zincir ekosistemi daha da olgunlaşıyor.

Geliştirici bakış açısından da farklılaşmalar var. OP tabanlı çözümler, mevcut Ethereum geliştirici araçları ile uyumlu çalıştığı için pratik bir opsiyon olarak benimseniyor. Öte yandan ZK çözümleri, uzun vadeli vizyon sunan, gizlilik odaklı ve yüksek teknolojiye dayalı uygulamalar geliştirmek isteyen ekipler için daha cazip hale geliyor. Bu bağlamda OP kısa vadeli kararlılık ve geliştirme kolaylığı sunarken, ZK teknolojik ilerleme ve yenilik odağı ile ön plana çıkıyor.

Raporun en dikkat çekici mesajlarından biri ise OP ve ZK teknolojileri arasındaki rekabetin ‘sıfır toplamlı bir yarış’ olmadığı yönünde. Her iki sistem de, birbirinin sınırlarını zorlayarak birlikte evrimleşiyor. Sonuç olarak blockchain dünyasında kullanıcı deneyimi, kapsayıcılık ve güvenlik arasında daha iyi bir denge kurulmasına katkı sağlıyorlar.

MEXC Ventures, bu teknolojik ‘Rollup rekabetinin’ olumlu etkilerine vurgu yaparak 2025 yılının, blokzincir kullanıcı deneyimi açısından bir dönüm noktası olabileceğini aktarıyor. Rollup altyapısının olgunlaşmasıyla birlikte işlem ücretlerinde azalma, daha yüksek işlem hızı ve daha işlevsel merkeziyetsiz uygulamalar hayat bulabilir. Bu da doğrudan son kullanıcıya yansıyan somut faydalar anlamına geliyor.