XRP ve Solana(SOL) ETF'leri Tartışma Yarattı: Kriptoda Merkezileşme Endişesi

ABD ETF Piyasasında Altcoin Hamlesi: “Merkezileşme Devrimi Çarpıtıyor” Eleştirileri Yükseliyor

ABD'de ETF (borsa yatırım fonu) piyasası artık sadece Bitcoin(BTC) ile sınırlı kalmıyor. Son dönemde önerilen XRP ve Solana(SOL) tabanlı ETF’ler, kripto paraların kurumsal yapıya entegre olmasının ‘merkezileşmiş bir tehdit’ haline geldiği yönündeki eleştirileri yeniden alevlendirdi. Wall Street’in ilgisi büyürken, bu durumun ‘kriptoyun özüne karşı bir dalga’ oluşturduğu düşüncesi kripto topluluğunda tartışma yaratıyor.

Kripto analiz platformu Alphractal, son dönemde yaşanan ETF başvurularındaki artışı “Cointober” olarak tanımladı. Alphractal’a göre bu trend, ‘gerçek yenilik’ yerine büyük şirket yapısına sahip merkezileşmiş projelerin sistemleştirilmesini hızlandırıyor ve bu nedenle kripto paraların ‘demokratik doğasına zarar verebilir’.

Platformun analizine göre, 2023 itibarıyla kurumsal yatırımcıların dijital varlıklardaki payı %2’den azken, bu oranın 2025'e kadar %5’in üzerine çıkması bekleniyor. Bu da ortalama 2,4 trilyon dolar yani yaklaşık 3.336 trilyon ₺'lik yeni fonun kripto piyasasına girebileceği anlamına geliyor. Ancak bu artışın, kripto paraların ‘temel amacının bozulması’ riskini beraberinde getirdiği belirtiliyor.

Bu endişeleri destekleyen veriler projelere bakıldığında daha net görülüyor. Ripple Labs, XRP arzının %45 ila %51'lik bölümünü elinde tutarken, bunun %40-45’i vadeli emanet (escrow), kalan %5-6’sı ise mali rezerv olarak saklanıyor. Solana tarafında da benzer bir tablo var: Solana Labs ve vakıf, toplam arzın yaklaşık %40’ına hâkimken, erken dönem yatırımcılar ve ekip üyeleri %50 civarında bir paya sahip. Ethereum(ETH), göreli olarak daha fazla dağıtılmış yapıda ilerlese de hâlâ Ethereum Vakfı çevresinde şekilleniyor. Öte yandan, Bitcoin(BTC) merkezi bir yapıdan tamamen bağımsız olması ile ayrışıyor.

ETF onay süreçlerinin de hızlanmış olması dikkat çekiyor. Alphractal’a göre geçmişte ortalama 240 günden fazla süren onaylar, bugünlerde 75 gün gibi kısa sürelerde veriliyor. Bu da yorum olarak, “ETF’lerin artık tamamen Wall Street mantığına uygun yapılandığını” gösteriyor. Nitekim ağ verileri ve türev göstergelere bakıldığında, bu tür merkezi projelere yönelik kurumsal ilginin daha büyük ve fon yönetimi açısından daha güvenli olduğu ortaya çıkıyor.

BlackSwan Capitalist’in kurucu ortağı Vandell Aljarrah da bu görüşü destekliyor. Özellikle XRP ETF’i hakkında yaptığı açıklamada, yatırımcıların bunu ‘gerçek bir kripto yatırımı stratejisi’ olarak yorumlamasını ‘tehlikeli’ bulduğunu söyledi. Aljarrah’a göre ETF’ler yalnızca fiyat hareketlerine maruz kalmayı sağlıyor; transfer, staking ya da saklama gibi işlemlerde ‘gerçek ağ etkinliğine katılım’ sunmuyor. ETF’leri ‘kontrol ve kâr amacı güden’ birer geleneksel finans aracı olarak nitelendiriyor.

Sonuç olarak ETF’ler, kriptoyu kurumsal sistem içerisine dahil edebilir; ancak bu gelişme kriptonun temel felsefesi olan ‘decentralizasyon’u aşındırabilir. Kripto ekosistemi daha fazla sermayeyi kendine çekerken, bu paranın ne uğruna geldiği ve ne götürdüğü üzerine yeniden düşünülmesi gereken bir döneme girilmiş olabilir.