Uniswap(UNI), 100 milyon token yakımıyla DeFi’de yeni dönem başlattı

Uniswap(UNI) ekosisteminde 2025’in Aralık ayında gerçekleşen önemli bir gelişme, merkeziyetsiz finans (DeFi) alanındaki yönetişim tokenlerinin geleceğini yeniden şekillendirebilir. Kripto analiz platformu Exilist’in yaptığı detaylı araştırmaya göre, Uniswap'ın ‘UNIfication’ adlı yönetişim teklifi, yalnızca bir token yakım hamlesi değil, protokolün gelir modeli ve sermaye dağılımı yapısının köklü biçimde değiştirildiği bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.

Uzun süredir yönetişim tokenleri yalnızca ‘oy hakkı’ sunan simgeler olarak görülüyor, yatırımcıların doğrudan ekonomik fayda beklentilerini karşılamaktan uzak kalıyordu. Bu durum Uniswap için de geçerliydi. Platform ciddi işlem hacimlerine ve popülerliğe sahip olmasına rağmen, UNI sahiplerinin ‘gerçek değer’ hissiyatı sınırlı kaldı. Ancak 2025'in Aralık ayında yapılan ve 1 milyar UNI arzının %10’una denk gelen 100 milyon UNI’nin yakılmasını öngören ‘UNIfication’ teklifi, 125 milyon üzeri evet oyu ve yalnızca 742 hayır oyu ile ezici çoğunlukla kabul edildi.

Bu teklifin iki temel unsuru bulunuyor: ilk olarak, hazineden 100 milyon UNI tokeninin doğrudan yakılması; ikincisi ise işlem ücretlerinden elde edilen gelirin UNI tokenlerini piyasadan satın alıp yok etme (buyback & burn) mekanizmasına yönlendirilmesi. Böylece sadece arzı azaltmak değil, aynı zamanda Uniswap protokol gelirlerini UNI tokenine doğrudan entegre ederek bu tokeni ‘kullanıma bağlı deflasyonist bir varlık’ haline getirme hedefleniyor.

Exilist’in analizine göre bu yaklaşım, DeFi ortamındaki tokenlerin yalnızca hikâye temelli değil, aynı zamanda gelir ve sermaye dağıtımına doğrudan bağlı bir yapıya dönüşüp dönüşemeyeceğini test eden öncü bir örnek. Fakat bu dönüşüm süreci bazı yapısal riskleri de içinde barındırıyor. Örneğin, protokolün aldığı ücret kesintisi (Fee Switch) sonucu, önceki sürüm olan v2'de işlem ücretlerinin %0,05’lik kısmı likidite sağlayıcılar yerine doğrudan protokole aktarılıyor. Bu durum, likidite sağlayıcıların getirilerini düşürerek protokoldeki genel hacmi olumsuz etkileyebilir. Eğer hacim düşerse, yakım için kullanılacak gelir azalabilir.

Uniswap bu olası etkileri hafifletmek için üç çözüm mekanizması geliştirdi. Birincisi, ‘Protocol Fee Discount Auctions’ (PFDA) sistemiyle protokol ücretlerinden muafiyet sağlayan ayrıcalıkları açık artırma yoluyla satıyor ve elde edilen geliri UNI token yakımında kullanıyor. Bu yöntem, aynı zamanda maksimum çıkarılabilir değer (MEV) kazançlarını içeri çekerek işlem verimliliğini artırıyor. İkinci olarak, v4 sürümüyle on-chain yönlendirme sistemine (aggregator) geçilerek doğrudan likidite sunmaktan ziyade işlem yönlendirme üzerinden kontrol sağlanıyor. Üçüncüsü ise Uniswap’ın kendi bağımsız zinciri olan ‘Unichain’ aracılığıyla elde edilecek sıradaki gelirlerin de bu yakım yapısına dâhil edileceği açıklaması, çok kaynaklı bir değer yakalama hedeflendiğini ortaya koyuyor.

Bu teknik dönüşümün yasal zemini de dikkatle hazırlanmış durumda. Bugüne kadar birçok DeFi projesi, token gelirlerini dağıtmanın menkul kıymet olarak sınıflandırılma riskini taşıyacağından bu yönde temkinli davranıyordu. Ancak Uniswap, Wyoming eyaletinin sunduğu DUNA (Digital Unit Nonprofit Act) çerçevesini benimseyerek, yasal belirliliği olan bir operasyon yapısı kurdu. Exilist, bu tercihi sadece düzenleyici engellerden kaçış değil, aynı zamanda yükümlülükleri netleştiren ciddi bir yapısal reform olarak yorumluyor.

Uzmanlar, UNIfication girişiminin DeFi tokenlerinde yalnızca ‘ne kadar gelir elde ettiği’ değil, ‘bu geliri nasıl yönettiği’nin asıl değer belirleyici haline geldiğini ortaya koyduğunu düşünüyor. Artık piyasa, yönetişim oylaması dışında da işlevi olan, nakit akışı ve sermaye planlamasını içeren mekanizmalara sahip tokenler talep ediyor.

Sonuç olarak Uniswap, token hype’ı değil, açıkça ölçülebilir ‘sermaye yönetme yeteneği’ ile öne çıkan bir yapıya dönüşüyor. Exilist’e göre, bundan sonra tüm DeFi oyuncuları için temel soru şu olacak: “Bu token tam olarak neyi temsil ediyor?” Bu soru artık bir slogandan ibaret değil, doğrudan protokol yapısını ve kâr modelini anlamaya yönelik dürüst bir değerlendirme gerektiriyor.