Gata, merkeziyetsiz yapay zeka altyapısıyla büyük teknoloji tekeline meydan okuyor

AI sektörünün büyük bir hızla gelişmesiyle birlikte, *merkeziyetsiz yapay zeka altyapılarına* olan ilgi de giderek artıyor. 071 Araştırma’ya göre, hem veri kıtlığı hem de merkezi hesaplama kaynaklarının sınırlamaları karşısında Gata, verinin üretiminden doğrulanmasına, depolanmasından ticareti ve çıkarıma kadar uzanan tüm süreci merkeziyetsizleştiren yeni bir yapay zeka ekosistemi inşa ediyor.

Son yıllarda yapay zeka, yalnızca insanların karar alma süreçlerine destek olmanın ötesine geçerek, bağımsız karar verme yetisini kazanmış durumda. Buna rağmen bu ilerlemenin arkasında *yüksek hacimli veri* ve güçlü hesaplama kaynaklarına olan ihtiyaç bulunuyor. Bu ihtiyaç, doğal olarak hem ‘veri kıtlığı’ hem de ‘merkezileşmiş bilgi işlem’ gibi temel sorunlarla karşı karşıya getiriyor. Verinin yalnızca niceliği değil, özellikle yüksek kaliteli ve özel bilgi içeren ‘öncü veriler’in eksikliği, sürecin önündeki en büyük engellerden biri olarak görülüyor.

Büyük teknoloji şirketleri, veri toplamak için genellikle web tarayıcıları kullanıyor; ardından bu verilerin etiketlenmesi gibi süreçler dış kaynaklarla yürütülüyor. Ancak bu yapılar, veri üreticilerine anlamlı bir *ödül mekanizması* sunmazken; verinin *mülkiyeti* ve elde edilen gelir büyük ölçüde AI şirketlerinin elinde toplanıyor. 071 Araştırma’ya göre, yaratıcı ve özenle hazırlanmış yüksek kaliteli verilerin üretilememesinin başlıca sebebi de bu yapının kendisi.

Bu sorunları aşmak için Gata, dağıtık veri ekosistemini stratejik biçimde yapılandırıyor. Öne çıkan araçlarından biri olan ‘GataGPT’, birden fazla yapay zeka modelinin yanıtlarını karşılaştırarak değerlendirmeye imkan tanıyor. Bu süreçte kullanıcı geri bildirimleri yeni veri üretimini sağlarken, aynı zamanda ‘öncü veriler’in kalitesi de korunuyor. Öte yandan, ‘Veri Doğrulama Ajanı (Data Validation Agent - DVA)’ internetten toplanan büyük ölçekli görsel ve metin verilerini otomatik olarak analiz ederek, manuel etiketleme gibi verimsiz işlemlerin yerini almaya başlıyor.

Gata tarafından üretilen veriler, merkeziyetsiz depolama platformu olan *BNB Greenfield* üzerine kaydediliyor. Veri oluşturulma zamanı ve katkı sağlayan kullanıcı bilgisi gibi *meta veriler* doğrudan zincir üstünde tutulurken, bu yapı sayesinde verinin *mülkiyeti* doğrudan kullanıcıda kalıyor ve sistem içerisinde sürekli katılımı teşvik eden bir *ödül mekanizması* işliyor. Tüm süreçler akıllı kontratlar aracılığıyla otomatikleştirildiği için *şeffaflık* ve *adalet* ön planda tutuluyor.

Veri altyapısının ötesinde Gata, güçlü donanım gerektirmeyen bir ‘hesaplama katmanı’ da geliştirmeye çalışıyor. Bu katman, kullanıcıların cihazlarında atıl kalan bilgi işlem kaynaklarını toplayarak yapay zeka modellerinin eğitimi ve çıkarım süreçlerinde kullanılmasına olanak sağlıyor. Böylece yalnızca birkaç büyük teknoloji şirketinin kontrolünde olan yapay zekâ geliştirme yapısının dışına çıkılarak daha *açık ve katılımcı bir ekosistem* oluşturulması hedefleniyor. 071 Araştırma’ya göre bu tür merkeziyetsiz yapılar, yeni fikirlerin hayata geçmesini sağlayarak *yeniliklerin körelmesini* ve *önyargı birikimini* önleyebilecek bir ortam yaratıyor.

Gata’nın sunduğu vizyon yalnızca teknik bir atılım değil. Süper zeka çağında, yapay zekanın insan değerleriyle uyumlu şekilde çalışmasını ifade eden *uyumlama (alignment)* da bu vizyonun temel parçası. Yapay zekanın insanlar ile aynı hedefleri paylaşması, yalnızca teknolojik başarı değil; aynı zamanda toplumsal bir güvenlik önlemidir. Bu nedenle, kullanıcı tercihleri ve geri bildirimlerinin sürekli sisteme entegre edildiği bir yapı büyük önem taşıyor. Gata’nın veri katmanı, bu tür ‘uyum verilerini’ doğal şekilde biriktirebilecek bir altyapı sunuyor.

Yapay zekanın toplumun merkezine yerleşmeye başladığı bugünlerde, verinin bütünlüğü ve altyapıya erişim hakkı kritik hale geliyor. İşte bu kırılma döneminde ortaya çıkan Gata, AI geliştirme süreçlerinde *büyük teknoloji şirketlerinin tekelinden* çıkarak daha adil ve paylaşımcı bir modeli temsil ediyor. Merkeziyetsiz veri üretimi ve ödül yapısı, hesaplama kaynaklarının dağıtık kullanımı ve topluluk temelli geri bildirim sistemi ile Gata’nın ekosistemi, yapay zekanın geleceğinde paradigma değişiminin odak noktası olabilir.