Sentient: Açık kaynak AGI projesi teknoloji tekellerine meydan okuyor

Tiger Research’in kısa süre önce yayımladığı bir rapora göre, açık kaynak yapay zeka (AI) ekosisteminin karşılaştığı ‘gerçekçi sınırlamalar’ ve ‘teknoloji tekelleşmesi’ gibi sorunlara dikkat çekiliyor. Araştırma, bu sorunlara çözüm olabilecek alternatif olarak ‘Sentient’ isimli merkezsiz bir genel yapay zeka (AGI) projesinin öne çıktığını belirtiyor. Sentient, büyük teknoloji şirketleri eksenli yoğunlaşma ve açık kaynak sistemlerdeki uzun vadeli sürdürülebilirlik eksikliğini eş zamanlı olarak çözmeyi hedefleyen iddialı bir girişim.

2022’de ChatGPT’nin piyasaya sürülmesinden itibaren, yapay zeka teknolojileri günlük yaşama hızla nüfuz etti. Ancak bu gelişmelerin arkasında, az sayıda teknoloji devinin uyguladığı kapalı politikalar ve maliyet artışı gibi ‘kontrol riskleri’ bulunuyor. Örneğin OpenAI ve Anthropic gibi şirketlerin başlangıçta sergilediği ‘açıklık’ duruşundan uzaklaşarak kâr odaklı yapıya dönmeleri, bu endişeleri daha görünür hale getirdi. Bu nedenle, tek bir şirkete bağımlı olmayan ‘dağıtık bir ekosistem’ ihtiyacı giderek daha fazla gündeme geliyor.

Bu bağlamda Tiger Research’e göre, Sentient projesi açık kaynak esneklik ile bireysel geliştiricilerin kontrol ve teşvik dengesini kurmayı amaçlayan yeni bir tür yapay zeka altyapısı sunuyor. Projenin ana bileşeni ‘GRID’ olarak adlandırılan küresel açık zeka ağı. Bu ağ; geliştiriciler ve araştırmacılar tarafından oluşturulan AI modellerini, veri kümelerini ve ajanları bir araya getirerek tek bir organizma gibi çalışmasını sağlıyor. Şu an 110’dan fazla bileşen GRID'e entegre edilmiş durumda.

Sentient, sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla iki temel bileşene dayanıyor: modelleri organize eden ‘ROMA’ adlı orkestrasyon çerçevesi ve yapay zeka kimliğini koruyan ‘OML’ (Open, Monetizable, and Loyal) sistemi. ROMA, çoklu ajans yapısını birleştirerek karmaşık görevleri dağıtık şekilde çözebilecek biçimde tasarlanmış. Öyle ki bazı performans testlerinde Google Gemini 2.5 Pro’nun üzerinde sonuçlar verdiği bildiriliyor. OML ise model içerisine görünmez bir dijital iz bırakmayı mümkün kılıyor. Bu sayede kaynak doğrulama yapılabiliyor ve ilerleyen dönemde izinsiz kullanımın önüne geçilmesi hedefleniyor.

Karmaşık teknolojileri daha geniş kitlelere ulaştırmak adına geliştirilen ‘Sentient Chat’ ise kullanıcıların sohbet temelli bir arayüz üzerinden tüm bu altyapıyı sorunsuz şekilde deneyimlemesini sağlıyor. Sistem, kullanıcıdan gelen sorgulara ‘GRID’ içindeki uygun bileşenleri seçerek yanıt veriyor. Bu yaklaşım, GPT-4 ile başlayan kitlesel AI yayılımını farklı bir seviyeye taşımayı amaçlıyor.

Sentient’in teknik yapısının yanı sıra ekip yapısı da dikkat çekiyor. Harvard ve Stanford gibi üniversitelerden gelen AI araştırmacıları, Founders Fund gibi önemli yatırım şirketlerinin desteği ve Polygon kurucu ortaklarının katılımı ile oluşturulan yapı, yapay zeka ile kripto dünyasının birikimlerini birleştiriyor. Bu çok yönlü yapı, mevcutta yüksek giderli olan AI sektöründe *açık sistemlerin sürdürülebilirliği* açısından önemli bir avantaj sağlıyor.

Öte yandan Tiger Research, Sentient’in yolculuğunun halen ilk aşamalarında olduğunu vurguluyor. Açık kaynak platformlar kullanıcı sayısı arttıkça karmaşık hale geliyor ve kalite kontrol ile operasyonel yapı açısından daha sistematik çözümler gerektiriyor. Özellikle her kullanıcının erişebildiği bir yapıda üst seviye kaliteyi sürdürebilmek için güçlü bir yönetişim sistemi ve teknolojik gelişmelerin sürekliliği gerekiyor.

Bu çerçevede Sentient, topluluk odaklı deneylere de ağırlık veriyor. Örneğin ‘Dobby’ adlı kripto odaklı model, topluluk tarafından geliştirilen, sahip olunan ve işletilen bir yapı olarak, merkezsiz yönetişimi AI sistemine uygulama konusunda deneysel bir örnek teşkil ediyor.

Sonuç olarak Sentient, sadece kavramsal bir vizyon değil, aynı zamanda somut teknoloji seti, ürünleri ve katılım mekanizmalarıyla bir *açık AGI ekosistemi* oluşturmayı hedefliyor. Teknoloji tekelleşmesi ve ekonomik yoğunlaşma sorunlarının aşılmasında yeni bir zemin oluşturup oluşturamayacağı ise önümüzdeki süreçte netleşecek.