Kripto paralarda 'ağ etkisi' tartışması: Değerleme balonu mu, teknolojik dönüşüm mü?

Kripto para yatırımcısı Santiago Roel Santos, son açıklamasında “kripto para birimlerinin gerçekte güçlü bir *ağ etkisine* sahip olmamasına rağmen, bu etkiyi yansıtır şekilde aşırı değerlemelere konu olduğunu” öne sürdü. Metcalfe Yasası’nın, kripto paraların değerini meşrulaştırmak yerine, piyasadaki *balonu* ortaya koyduğunu savundu.

Santos, kısa süre önce yayınladığı Substack blog yazısında, “Facebook’ta kullanıcı sayısı 10 milyon artsa da hizmet kalitesi bozulmadı. Ancak *blokzincirlerde* kullanıcı sayısı arttıkça işlemler daha pahalı hale geliyor ve hız düşüyor; bu da kullanıcı deneyimini olumsuz etkiliyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca, yeni blokzincirlerin işlem hızlarını artırabilse bile bunun yalnızca *sürtünmeyi* azalttığını, değeri *üstel* şekilde artırmadığını da belirtti.

Ancak uzmanlar, Santos’un analizinin kripto bazlı teknolojilere dair yanlış anlayışlardan kaynaklandığını savundu. Kripto piyasasının önemli piyasa yapıcılarından Wintermute’un stratejisti Jasper de Maere, “Layer-1(L1) blokzincirleri, kullanıcı gözüyle bir tüketici uygulaması gibi değerlendirilemez” diyerek, L1’deki gerçek *ağ etkisinin* doğrulayıcılar, güvenlik ve *likidite* katmanlarında meydana geldiğini vurguladı.

Yatırım firması Heartcore’dan Thomas Fantl ise, “daha gelişmiş bir blokzincirde kullanım artarken bile işlemler için ödenen ücretlerin düşük seviyelerde sabit kalabildiğini, likiditenin arttığını ve getirilerin de iyileştiğini” belirtti. Keyrock araştırmacısı Ben Havi, bazı L1 zincirlerin aşırı değerlenmiş olabileceğini kabul ederken, tüm zincirlerin aynı şekilde değerlendirilmesinin hata olacağını, değerlendirmede *protokolün ölçeklenebilirliği* ve *yapay zeka entegrasyonu* gibi faktörlerin rol oynaması gerektiğini dile getirdi.

Kripto paraların temellerine dayalı değerleme yöntemleri de süregelen tartışmaların merkezinde yer alıyor. Santos, Bitcoin(BTC) dışındaki kripto paraların toplam piyasa değerinin (yaklaşık 1,26 trilyon dolar) yaklaşık 40 ila 70 milyon kullanıcıya bölünmesi durumunda, kullanıcı başına piyasa değeri hesabının 18 milyon ila 46 milyon Kore wonu (yaklaşık 1.300 ila 3.300 dolar) civarında olduğunu ifade etti. Öte yandan, 3,1 milyar aylık aktif kullanıcıya sahip olan Meta(Facebook) için bu rakam kişi başına yaklaşık 75 bin Kore wonu (yaklaşık 56 dolar) seviyesinde kalıyor.

Bu tür rakamların, kripto piyasasında *kullanıcı başına değerin* fazlasıyla yüksek hesaplandığını gösterdiğini savunan Santos’a karşı, “Facebook’un yalnızca bir sosyal medya platformu değil, çoklu hizmet sunarak gelir yarattığı, oysa birçok kripto paranın henüz net bir gelir modeli ve sabit nakit akışı üretmediği” gerekçesiyle karşılaştırmanın eksik olduğu da öne sürüldü.

Kripto para ağlarının gerçekten bir *ağ etkisi* yaratıp yaratmadığı ve geleneksel teknoloji şirketlerindeki değerleme metriklerinin blokzincir altyapılarına uygulanabilir olup olmadığı sorularının, bir süre daha kripto topluluğunun gündeminde kalacağı tahmin ediliyor.

Yorum: Kripto paraların değerliliği üzerine süregelen bu tartışma, temel olarak blokzincirin nihai amacının ne olduğuna dair farklı görüşlerin çatışmasından kaynaklanıyor. *Ağ etkisinin* yalnızca kullanıcı sayısıyla değil, protokolün güvenliği, işlem hacmi ve likidite gücüyle birlikte değerlendirilmesi gerekiyor.