Custodia ve Fed arasındaki 'master hesap' savaşı büyüyor: Kripto bankacılığı kader davasında

ABD’nin Wyoming eyaletinde kripto para bankası lisansına sahip Custodia, ABD Merkez Bankası(Fed) tarafından reddedilen 'master hesap' başvurusuna karşı mücadelesini hızlandırıyor. 15’inde, 10. Temyiz Mahkemesi’ne yapılan yeni başvuruda Custodia, daha önceki kararın hatalı olduğunu öne sürerek tam heyetli yeniden yargılama (en banc) talebinde bulundu. Şirket, Federal Mahkeme’nin üç kişilik heyetinin “Para Kontrol Yasası(MCA)”nı yanlış yorumladığını ve Fed’in anayasal sınırlarını aştığını savundu.

Yasal mücadelenin merkezinde şu soru yer alıyor: Bölgesel Fed şubeleri, yasal olarak uygun bulunan kuruluşların 'master hesap' talebini sınırlamakta ne kadar serbest?

Custodia’nın avukatları, Fed’in mahkeme kararına rağmen Wyoming eyaletinin 2020’de verdiği “Özel Amaçlı Mevduat Kurumu (SPDI)” lisansını fiilen geçersiz kıldığını söylüyor. Çünkü *master hesap* olmadan, Fed’in ödeme sistemleri olan hızlı para transferi (wire) ve otomatik banka takas sistemi (ACH) gibi temel altyapılara erişim imkânsız. Yani Custodia, gerçek anlamda banka olarak faaliyet gösteremiyor.

Fed’in 2020 yılında yapılan başvuruyu 27 ay değerlendirdikten sonra 2023 Ocak’ta reddetmesinin gerekçesi, kripto para tabanlı faaliyetlerdeki *risk faktörleri* oldu. Ancak iç yazışmalara göre, bölgesel Fed yetkilileri Custodia’nın sermaye yapısını ‘yeterli’, yönetim kadrosunu ise ‘etkileyici’ bulmuştu. Bu da başvurunun üst düzey Fed karar organları tarafından engellendiği iddialarını doğurdu.

Fed yöneticilerinden Christopher Waller, daha sonra verdiği bir röportajda “her banka için risk düzeyine uygun hesap yapıları tasarlanabilir” diyerek Fed’in esnek çözümler geliştirebileceğini açıkladı. Bu açıklama, Fed’in 'toplu red' yaklaşımını sorgulattı.

Custodia tartışmayı daha da derinleştirerek, anayasanın 2. maddesine atıf yaptı. Şirkete göre, bölgesel Fed başkanlarının herhangi bir denetime tabi olmadan hesap başvurularını onaylayıp reddetmesi, yürütme yetkisi kullandıkları anlamına geliyor. Bu durumda ise anayasal olarak Senato tarafından onaylanmaları gerekiyor. Ancak güncel sistemde bu isimler özel banka yönetimleri tarafından önerilip merkez Fed yönetimi tarafından atanıyor. Custodia işte bu atama sürecini ‘Anayasa’ya aykırı’ olarak değerlendiriyor.

10. Temyiz Mahkemesi’ndeki yargıçlar arasında da görüş ayrılıkları var. Hakim Timothy Tymkovich, bu davada azınlık görüşte kalan yargıç Benjamin Bacharach’ın 2017’de verdiği bir başka karar üzerinden “Para Kontrol Yasası’nın, Fed dışı finansal kurumların da hizmetlere eşit erişimini garanti ettiğini” savundu.

Custodia davası, aynı zamanda kripto şirketlerine yönelik ‘bankadan çıkarma (debanking)’ uygulamalarıyla da ilişkilendiriliyor. ABD Para Denetleme Ofisi(OCC), geçtiğimiz haftalarda yayınladığı raporda JPMorgan Chase, Bank of America ve Wells Fargo gibi büyük bankaların 2020 – 2023 yılları arasında yasal işletmelere hizmet vermeyi geniş çapta reddettiğini belirtti. Bunlar arasında kripto şirketleri, dini örgütler ve siyasi gruplar da bulunuyor.

Strike CEO’su Zach Mallers da bir açıklamasında, banka hesabının “belirsiz” gerekçelerle kapatıldığını duyurarak tartışmayı büyüttü. Bu koşullar altında Başkan Trump, geçtiğimiz ağustos ayında kripto para faaliyetleri nedeniyle bankaların hesap kapatmalarını yasaklayan bir yürütme emri imzaladı. Bu adım, hükümetin platform taraflı tarafsızlık ilkesini gözeteceği sinyalini verdi.

Custodia’nın açtığı dava artık yalnızca bir hesap talebinden ibaret değil. Bu dava, Fed’in yetki sınırları, eyalet düzenlemelerinin gücü ve dijital finans çağında kurumlar arası dengeyi yeniden tanımlayan bir sınav haline geldi.