AWS kesintileri Web3'ün merkeziyetsizlik iddiasını sorgulattı

2025 yılında Başkan Trump döneminde Amazon Web Services (AWS)’te yaşanan tekrar eden kesintiler, kripto para ve web3 sektörlerinde ciddi karmaşaya yol açtı. İlginç olan ise, ‘merkeziyetsizlik’ ilkesini savunan birçok projenin hâlâ bu kadar merkezi bir altyapıya bağımlı olmasıydı.

Bu yıl AWS’te iki büyük çaplı arıza meydana geldi. Nisan ayında Binance, KuCoin ve MEXC gibi kripto para borsaları geçici olarak para çekme hizmetlerini durdurmak zorunda kaldı. Ekim ayında ise Coinbase’in mobil uygulamasında hem erişim hem para çekme işlemleri 15 saat boyunca sıkıntılıydı. Bu gelişmeler Robinhood ve MetaMask gibi platformlara da olumsuz yansıdı.

AWS’teki sorun her ne kadar donanımsal veya ağ kaynaklı görünse de, bu olaylar web3 projelerinin perde arkasında ne kadar merkezi bulut sistemlerine bağlı olduğunu gözler önüne serdi.

Dfinity Vakfı Başkan Yardımcısı Romesh Dutta, yapay zekâ destekli no-code uygulamaların yaygınlaşmasının merkezi bulut tekeline meydan okuma fırsatı sunduğunu söyledi. Onun bakışına göre, uygulamalar artık veri merkezlerinden ziyade yapay zekâ tarafından oluşturulup yönetileceği bir döneme geçiyor ve bu süreçte ‘erişim istikrarı’, ‘güvenlik’ ve ‘değiştirilemezlik’ öncelikli hale geliyor. Bu ihtiyaçlar için en uygun yapı ise ‘blokzincir tabanlı’ merkeziyetsiz ağlar.

Internet Computer(ICP) kurucusu Dominic Williams da benzer endişelerini dile getirdi. Ona göre birçok kripto uygulaması ve websitesi AWS gibi merkezi hizmetlere büyük ölçüde bağımlı. Gerçi blokzincir seviyesinde işlemler merkeziyetsiz yürütülse de, kullanıcıların uygulamalarla etkileşim kurduğu arayüzler ve sunucular halen merkezî bir yapıya tutsak.

Bu noktada altyapı seviyesinde de merkeziyetsizliğe geçilmesi gerektiği sıkça vurgulanıyor. Bitget Wallet CMO'su Jamie Elkale, bilgilerin dağınık olsa da sunucuların merkezî olmasının temel bir güvenlik açığı olduğunu belirtti. Benzer şekilde DePIN (Merkeziyetsiz Fiziksel Altyapı Ağı) sektöründe faaliyet gösteren Uplink kurucu ortağı Carlos Rey de bu uyarıya katılıyor.

Web3’ün tam anlamıyla ‘merkeziyetsiz’ olabilmesi için yalnızca blokzinciri kullanmak yetmiyor. Uygulamaların çalıştığı ve sürdürüldüğü sunucu katmanlarının da merkeziyetsiz bir mimari üzerine inşa edilmesi şart.

Gerçekçi olmak gerekirse, bugünün şartlarında AI ve blokzincir destekli merkeziyetsiz altyapılar geleceğin yıldız teknolojileri olarak öne çıksa da, AWS gibi hizmetler hâlâ performans ve kullanım kolaylığı açısından lider konumda. Ancak bu yıl yaşanan kesintiler, merkeziyetsiz gibi görünen sistemlerdeki temel kırılganlıkları açığa çıkardı.

Kullanıcıların doğrudan etkilenmesi, ‘merkezi’ ve ‘dağıtık’ katmanların ayrı ayrı çalıştığı mevcut sistemi yeniden gözden geçirme ihtiyacını doğuruyor. AI ve blokzincir teknolojisinin birleşimi, no-code uygulamaların yükselişiyle birlikte bulut altyapısı tamamen dönüşebilir. Bu gelişmeler, arka plandaki teknolojik mimarinin kullanıcı deneyimini nasıl etkilediğini yeniden gündeme taşıdı.