Vitalik Buterin: 'Rollup' projelerinde merkezsizleşme için acele edilmemeli

Ethereum(ETH) kurucu ortağı Vitalik Buterin, rollup tabanlı ikinci katman(Layer-2) projelerinde *merkezsizleşme süreci* konusunda daha temkinli olunması gerektiğini vurguladı. 5’inde X (eski adıyla Twitter) üzerinden yaptığı açıklamada, “mümkün olan en erken zamanda” merkezsizleşmenin her zaman doğru bir yaklaşım olmadığını dile getirdi.

Buterin’in açıklamaları, Loopring(LRC) kurucusu Daniel Wang’in yönelttiği sorulara yanıt niteliği taşıdı. Wang, bazı rollup sistemlerinin ikinci aşamaya geçmiş görünmesine rağmen, henüz yoğun stres testlerinden geçmemiş olabileceğine dikkat çekerek, *güvenlik olgunluğu* eksikliğinin oluşturacağı riskleri gündeme getirdi. Rollup teknolojisi genellikle 0’dan 2’ye kadar sınıflandırılan aşamalara sahip olup, 2. aşama tam merkezsizleşme ve güvene dayalı olmayan yapı anlamına geliyor.

Buterin, bir sistemin içindeki kanıt (proof) yapısı yeterince olgunlaşmamışsa, aceleci merkezsizleşmenin yeni güvenlik açıkları doğurabileceğini belirtti. Ona göre doğru zamanlama, merkezi yapıdan kaynaklanan risklerin, sistem hatası olasılığından daha ağır bastığı noktadır.

Daniel Wang ayrıca “battle-tested” adını verdiği yeni bir güvenlik derecelendirme önerisini gündeme getirdi. Bu yeni ölçüt, sistemin en az 100 milyon dolarlık (yaklaşık 1,460 milyar TL) değeri 6 ay boyunca güvenlik zafiyeti yaşamadan koruduğu örneklerde verilecek. Buradaki varlıkların yarısından fazlası Ethereum(ETH) ya da önde gelen sabit kripto paralar olmalı. Ancak sistem kodu güncellenirse, bu unvan silinecek ve yeniden hak kazanmak için aynı güvenlik başarısı tekrar ispatlanmak zorunda kalacak.

Buterin bu görüşe destek verirken, bir projenin yalnızca ikinci aşamaya ulaşmasının yeterli olmadığını ve asıl önceliğin kanıt altyapısının kalitesi olduğunu söyledi. Ona göre platformun genel olgunluk seviyesi ve sağlamlığı her şeyden önce gelmeli.

Bu görüşe, Kronos Research analisti Dominic Jang da katıldı. Jang’a göre, *çoklu imza (multisig)* gibi güvenlik çözümlerinin yönetim zafiyetleri veya jeopolitik riskleri, sistemde 100 milyon dolardan fazla değer birikene kadar görünür olmayabilir. Bu nedenle bazı durumlarda merkezi yapıların riskleri, merkezsiz yapılardan daha yüksek olabilir.

Sektörde merkezsizleşmenin tam olarak ne zaman uygulanması gerektiği konusunda farklı fikirler bulunsa da, Buterin ve diğer uzmanlar *sahada test edilmiş başarı* ve *sürdürülebilir güvenlik seviyesi* gibi kriterlerin ön plana çıkarılması gerektiği konusunda hemfikir. Yapısal güvenliği ispatlanmamış sistemlerde yalnızca merkezsizleşmeye odaklanmak, tüm ekosisteme zarar verebilir. Bu yüzden *kademeli, dikkatli ilerleme* gerektiği yönünde ortak bir kanı oluşuyor.