Blokzincir altyapısı, kripto sektörünün gerçek değerini belirliyor

Blokzincir ve merkeziyetsiz uygulamalar (DApp), birbirini tamamlayan teknolojiler olmasına rağmen, kripto para piyasasında dikkat genellikle kârlılık ve kullanıcı deneyimi odaklı uygulamalara kayıyor. Ancak DApp’ler, bir blokzincir altyapısı olmadan var olamayacağı için uzun vadeli değer açısından bakıldığında, piyasanın hâlâ blokzincir altyapısını merkezde tutması gerektiği açık.

Kripto para sektöründe, blokzincir ve uygulama katmanları sıkça birbirinden ayrıştırılarak değerlendirilse de bu yaklaşım genellikle geleneksel Web2 teknolojilerine dayalı değer yargılarından kaynaklanıyor. Joel Monegro’nun ortaya koyduğu ‘Fat Protocols’ teorisine göre internet çağında değerin büyük bölümü uygulamalarda (örneğin Google, Facebook) toplanırken, blokzincir ekosisteminde asıl değeri protokoller topluyor. Monegro daha sonra, değer üretiminin aslında piyasa büyüklüğü ve uygulamaların başarısıyla şekillendiğini de belirtmişti.

Son dönem raporlar, mevcut piyasa koşullarında gelir üretimi açısından DApp’lerin daha fazla mali faaliyet oluşturduğunu gösteriyor. 2024 yılı itibarıyla Bitcoin(BTC) ve stablecoin’ler dışındaki toplam piyasa değerine göre, blokzincir altyapıları yaklaşık %70’lik payla 60 milyar dolar (yaklaşık 87,6 trilyon Kore wonu) tutarında işlem ücreti elde etti. Buna karşılık DApp’ler, %30 payla 33 milyar dolar (yaklaşık 48,2 trilyon won) gelir sağladı. 2025 ilk çeyreği itibarıyla ise DApp'lerin işlem ücreti 1,8 milyar dolara ulaşarak blokzincirlerin 1,4 milyar dolarlık gelirini geçti.

DApp’ler kullanıcı temelinde sağladıkları etkileşim sayesinde yüksek kazançlar elde ediyor gibi görünse de, bu uygulamaların blokzincir olmadan çalışamayacağı gerçeği değişmiyor. Kullanıcılar blokzincire doğrudan ulaşmıyor; oyun, yatırım, sosyal ağ veya alışveriş gibi DApp'ler aracılığıyla zincire dolaylı şekilde bağlanıyorlar. Bu nedenle blokzincir, arka planda çalışan ama güven, şeffaflık ve değiştirilemezlik sunan temel sistem olarak kalıyor.

Blokzincir, DApp’lerin oluşturduğu veriyi güvenli biçimde kaydeden bir zaman damgası sistemidir ve tüm zincir üstü faaliyetlerin gerçekleşmesini sağlar. Dolayısıyla, yalnızca gelir ya da kullanıcı sayısına göre blokzincirin değerini ölçmek doğru bir yaklaşım olmaz. Bu göstergeler daha çok DApp’lerin, yani ön yüz uygulamalarının alanına girerken, blokzincir bunlara zemin hazırlayan ana yapı taşını oluşturur.

Son dönemde öne çıkan modüler uygulama zincirleri (AppChain) de bu görev ayrımını netleştiriyor. Yüksek kaynak gereksinimi olan uygulamalar ağın genel verimini düşürdüğünde, ayrı bir blokzincir olarak çalışan AppChain’ler darboğazları ortadan kaldırıp bağımsız çalışma ve ölçeklenebilme imkânı sunuyor. Her bir AppChain, kendi işlem gücü, depolama alanı ve ağ kaynaklarına sahip olduğu için diğer uygulamalarla kaynak yarışına girmiyor.

Bu yapı, DApp’lerin tek başına var olamayacağını açıkça gösteriyor. Blokzincir artık sadece işlem kaydı tutan bir araç değil, kripto endüstrisini ayakta tutan vazgeçilmez bir altyapı. Piyasa da bu yapının farkında. ‘Değer’in sadece gelir ya da büyüme oranı üzerinden değil, aynı zamanda teknolojinin sektördeki yapısal önemiyle belirlendiği unutulmamalı. Bu nedenle, işlem ücretleri veya kullanıcı sayısı ne olursa olsun, blokzincirin kripto para sektöründeki temel değeri, uygulamalardan çok daha büyük.