Kenya'nın %1,5 kripto vergisi, dijital ekonomi liderliğini tehlikeye atabilir

Kenya'nın gündemindeki %1,5'lik kripto para işlem vergisi teklifi, beklenmedik sonuçlar doğurabilir. Hükümetin temel gerekçesi vergi tabanını genişletmek olsa da, bu politika hayata geçerse Kenya'nın *fintek öncüsü* kimliği zedelenebilir ve Afrika'da dijital ekonomi entegrasyonuna zarar verebilecek iç bölünmelere yol açabilir.

Parlamentoda görüşülmekte olan bu Dijital Varlık Vergisi, tüm kripto para işlemlerine doğrudan uygulanan bir işlem vergisi olarak tasarlandı. Ancak, Afrika kıtasında hâlâ 450 milyondan fazla banka hizmetine erişimi olmayan insan bulunuyor. Bu insanlar için dijital varlıklar, klasik bankacılığı aşarak finansal hizmetlere adım atabilmek adına bir *fırsat kapısı* olmuş durumda. Bu verginin yürürlüğe girmesiyle birlikte işlem maliyetleri artabilir ve kullanıcılar düzenlenmiş platformlardan uzaklaşıp kayıt dışı pazarlara yönelmeye başlayabilir.

Özellikle genç kullanıcıların bu durumdan olumsuz etkilenmesi bekleniyor. Bitcoin(BTC) ve Tether(USDT) gibi dijital paralarla oyun geliştirme, yazılım üretimi, serbest çalışan olarak gelir elde eden genç Kenyalılar, bu vergiyle daha en baştan gelirlerinin bir kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya. Eğitim, barınma ve günlük yaşam ihtiyaçlarını kripto paralarla karşılayan bu yeni nesil kullanıcı kitlesi, bir anlamda dijital varlık temelli bir ekonomi modelinin içinde yer alıyor. Bu nedenle, herhangi bir vergi düzenlemesi *yaşam biçimlerine doğrudan etki* edebilir.

Kenya'nın attığı bu adım, sadece yerel değil kıtasal ölçekte de önemli sonuçlar doğurabilir. Ülke, mobil para transferi ve fintek çözümleri konusunda Afrika'nın öncüsü olarak kabul edildiği için, alınacak her karar diğer ülkelere de örnek teşkil ediyor. Bu vergi politikası, Kenya’nın kripto paraları yenilikçi bir altyapıdan ziyade spekülatif bir varlık olarak gördüğü izlenimini verebilir.

Zaten bu fark çevre ülkelerde kendisini göstermeye başladı. Bazı Kenya merkezli girişimler, daha ılımlı bir düzenleme ortamı sunan Ruanda ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelere taşınmaya başladı. Benzer şekilde, bazı uluslararası kripto borsalarının Kenya pazarına giriş planlarını gözden geçirdiği bildiriliyor. Bu durum, *belirsiz regülasyon ortamı ve yüksek uyum maliyetlerinin* yatırımları caydırdığına işaret ediyor.

Dünyadaki örnekler de Kenya için önemli dersler barındırıyor. Endonezya, 2022 yılında %0,1’lik düşük bir kripto vergi uygulamış, ancak sadece bir yıl içinde kripto varlıklardan elde edilen vergi gelirlerinde %60’tan fazla düşüş yaşamıştı. Bunun nedeni, kullanıcıların yabancı borsalara veya eşler arası (P2P) piyasalara yönelmesiyle beraber sermaye kaçışının hız kazanmasıydı. Kenya'nın teklif ettiği %1,5'lik oran, Endonezya'nın 15 katı olduğu için benzer ama daha *yoğun bir etki* yaratabilir.

Vergilendirme kaçınılmaz olabilir; fakat hem inovasyonu engelleyen hem de vergi gelir tabanını zayıflatan bir düzenlemenin yeniden değerlendirilmesi gerekiyor. Kenya’nın Afrika’nın dijital ekonomi lideri olma konumunu koruyup koruyamayacağı, büyük ölçüde bu kararın sonuçlarına bağlı olacak.