Kripto düzenlemeleri ve gizlilik teknolojileri çatışıyor: Yeni dönem başladı

Kripto para düzenlemelerine dair tartışmalara bakıldığında, sürekli tekrar eden bir model dikkat çekiyor. Geleneksel finans(TradFi) kökenli hukukçular ile deneyimli finans uzmanları, düzenleyici kurumların hazırladığı belgeleri inceleyerek kripto faaliyetlerinin geleceğini şekillendiriyor. Bu durum, kripto para sektörünün hâlâ ‘teknoloji odaklı’ ve ‘mevzuata uyum odaklı’ olarak ikiye ayrıldığını gösteriyor.

Bir yanda blokzincir teknolojisini günlük hayata entegre etmeye çalışan ‘ana akım kullanıcılar’, diğer yanda teknolojik ilerlemenin öncüsü olan geliştiriciler yer alıyor. Ancak bu iki grup arasındaki mesafe hâlâ oldukça fazla. Birçok geliştirici, düzenlemeleri kendi ilgi alanı dışında görüp önemsemiyor. Ancak bu yaklaşım, bugün kripto para kullanan bireyler için doğrudan ‘tehdit’ oluşturabilir.

2025 yılı Mayıs ayında, ABD’nin en büyük kripto borsası Coinbase, kullanıcı verilerinin sızdığı bir olay yaşadı. Bu sızıntı, KYC (müşterini tanı) düzenlemeleri kapsamında toplanan bilgilerin hacklenmesi sonucu meydana geldi. Coinbase, olayın ardından 4 milyon dolara kadar (yaklaşık 55,6 milyar TL) tazminat için rezerv ayırmak zorunda kaldı. Bu, ‘gizlilik teknolojileri’nin niçin gerekli olduğunu bir kez daha ortaya koydu.

Dijital kimlik doğrulama ve sıfır bilgi kanıtı (ZK) gibi teknolojiler sayesinde, kişisel veriler açığa çıkmadan kimlik ispatı yapılabiliyor. Eğer bu teknolojiler yaygınlaşırsa, şirketlerin kullanıcı verilerini saklaması gerekmez, dolayısıyla bu verilerin ‘sızdırılması’ da imkânsız hale gelir.

Sorun yalnızca merkezi borsalar ya da yeni nesil finansal aracılarla sınırlı değil. Günümüzde, kripto para kullanıcılarının büyük bölümü hâlâ merkezi borsalar aracılığıyla sisteme girip çıkıyor ve bu borsalar bu süreçte çok büyük veri kümelerini yönetmek zorunda kalıyor. İngiltere’deki ‘Travel Rule’ ve ‘Cryptoasset Reporting Framework’ gibi düzenlemeler, kullanıcıların isim, adres ve işlem bilgilerini hem özel sektör hem de kamu otoritelerinin yöneteceği bir geleceği işaret ediyor.

Bununla birlikte, artık fiziksel tehditler de artıyor. Son dönemde Fransa gibi ülkelerde, kripto varlık sahiplerine yönelik ‘anahtarla tehdit etme’ anlamına gelen wrench attack vakaları yaşanıyor. Gizlilik koruma yöntemleri etkili değilse, kullanıcılar yalnızca ‘çevrim içi’ değil, fiziksel olarak da risk altında kalabiliyor.

Bu tür teknolojilerin borsalar ve uygulamalarda bir ‘standart’ haline gelmemesi teknik bir eksiklikten çok, *toplumsal bir kriz* anlamına gelebilir. Mevzuatlara uygunluğu sağlarken daha iyi teknolojik çözümler üretmek mümkünken, bu yolu görmezden gelmek artık ‘mazur görülebilecek’ bir tercih olmaktan çıkıyor.

Yine de ümit verici gelişmeler var. Kripto para sektörü, düzenleme ile teknolojiyi bir araya getirme konusunda önemli bir deneyime sahip. Örneğin, ‘rezerv kanıtı (proof of reserve)’ sistemi, borsaların varlıklarını şeffaf şekilde kanıtladığı bir standart haline geldi. ‘Gizlilik havuzu’ gibi kavramlar da anonimlik ve yasal uyumu dengede tutma çabalarının bir parçası. Hatta bazı girişimler, yasal süreçleri tamamen blokzincir üzerinde otomatikleştirmeyi hedefliyor.

Artık *daha fazla teknoloji uzmanı* ve *düzenlemelere duyarlı geliştirici* (techno-lawyer) doğrudan politika tartışmalarında yer almalı. Aksi halde, bugünkü düzenleme çerçevesi geçmişin finansal anlayışına göre şekillenecek ve kripto’nun potansiyeline uygun olmayan yapılar kalıcı hale gelecek.

Gerekli olan şey, yalnızca mevcut yapıların içindeki oyunculara bırakılmış bir düzenleme sürecini değiştirmek ve teknik bakış açısını politika üretim sürecine taşımaktır. Sadece geleneksel anlayışla hareket ederek yenilik üretilemez. Gizliliği koruyan teknolojiler ile kripto paraların benzersiz mekanizmaları, düzenleme sisteminin bir parçası haline gelmeli.

Bunun için teknik uzmanların artık düzenlemelere sırt çevirmemesi, doğrudan bu alanla yüzleşmesi şart. Politika tartışmalarına katılmalı ve önceliği kullanıcı gizliliğine veren teknolojik çözümleri cesaretle ortaya koymalı. Çünkü bugün kripto para kullanan herkes, *gizliliğin yerleşik bir özellik* olduğu dijital çözümleri hak ediyor.