Stabil kripto paralar büyürken gizlilik riski tartışmaları artıyor

Stabil kripto paralar, Bitcoin(BTC) sonrasında blokzincir dünyasında öne çıkan en *kullanışlı yeniliklerden* biri haline geliyor. Dijital varlıkların hızı ve esnekliği ile itibari paraların istikrarını birleştiren bu yapı, geleneksel finans ile merkeziyetsiz sistemler arasında adeta bir ‘köprü’ rolü üstleniyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde hızlı ve düşük maliyetli bir havale aracı olarak tercih edilmesiyle dikkat çekiyor; kur oynaklığına karşı da bir alternatif sunuyor.

Bu potansiyelin farkına varan büyük finans şirketleri ve çevik fintech girişimleri, stabil kripto para pazarına aktif şekilde giriş yapıyor. Geçtiğimiz yıl PayPal(PYPL), kendi stabil kripto parası PYUSD’un piyasa değerini 1 milyar dolar seviyelerine taşıyarak Circle’ın USDC’si ile Tether’in USDT’sine doğrudan rakip oldu. Bu yıl ise BlackRock, Circle’daki %10’luk hisse alımıyla stabil kripto para dünyasını ana akım finans sistemine biraz daha yaklaştırdı.

Daha da şaşırtıcı olan ise bu alana sadece finans kurumlarının değil, *büyük perakende şirketlerinin* de yoğun ilgi göstermesi. Amazon ve Walmart gibi devler, dolar bazlı kendi dijital token’larını piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Bankalar ve fintech’lerin stabil kripto paralara ilgi göstermesi beklenen bir gelişmeydi, fakat küresel ölçekte perakende devlerinin bu alana girmesi, bu varlıkların yalnızca ödeme aracı değil, aynı zamanda *stratejik bir iş varlığı* olarak değerlendirildiğinin göstergesi. Bu şirketler, aracıları devreden çıkararak maliyetleri düşürmek ve finansal operasyonlarını daha verimli şekilde yönetmek gibi çeşitli **iş yeniliklerini** bu yolla hayata geçirebileceğini düşünüyor.

Ancak şirketlerin stabil kripto paralar konusundaki cesur hamleleri kadar, göz ardı edilen *önemli riskler* de var. Bunların başında ‘gizlilik riski’ geliyor. Bugüne dek yapılan tartışmalar daha çok düzenlemeler, teminat modelleri ve ödeme sistemlerindeki yeniliklere odaklanırken, *kullanıcı veri güvenliği konusu* yeterince ön plana çıkmadı.

Stabil kripto paralar, kamuya açık blokzincirler üzerinde çalıştığından, yapılan tüm işlemler şeffaf bir şekilde kayıt altına alınıyor ve silinmeleri mümkün değil. Bu yapısı gereği, kurum müşterilerinin işlem geçmişinden ürün satın alımlarına, hatta hastane ziyaretlerine kadar çeşitli **hassas bilgiler**, *kalıcı şekilde ifşa* olabilir. Bu durum sadece siber saldırılara açık olmakla kalmıyor, aynı zamanda şirketlerin büyüme stratejileri ve rekabet politikaları açısından da ciddi kısıtlamalara neden olabilir.

Eğer bir perakende devi ya da platform şirketi kendi stabil kripto parasını piyasaya sürerse, rakip firmalar bu token’ın kullanım verileri aracılığıyla tüketici harcamalarını, pazarlama hamlelerini ve günlük satış akışlarını izleyebilir. Bu şekilde ortaya çıkan **aşırı şeffaflık**, rakiplere üstün bilgi sağlayarak piyasada manipülasyonlara, hisse senedi spekülasyonlarına ve ön satış yapma gibi risklere kapı aralayabilir.

Dolayısıyla *gizliliğin korunmadığı* bir ortamda stabil kripto paraların geniş çapta benimsenmesi oldukça güç olacaktır. Toplumun genel kabulünü kazanmak için, **seçici veri paylaşımı** gibi teknik çözümlerin sunulması zorunlu hale gelebilir. Yatırımcılar ve likidite sağlayıcılar da, gizliliği garanti altına almayan bir platforma sermaye aktarmakta tereddüt yaşayabilir.

Ayrıca gizlilik zafiyeti giderilmeden hayata geçirilen düzenlemeler, istenen etkileri yaratmaktan uzak kalabilir. ABD Senatosu'nun yürüttüğü GENIUS yasa tasarısı, stabil kripto paralara ilişkin varlık teminatı ve kara para aklamayı önleme düzenlemelerini sıkılaştırmayı amaçlıyor. Ancak **blokzincirin yapısal veri sızıntısı riski** bu yasa çerçevesinde dikkate alınmadı. Bu gibi teknik sorunların çözümü, yasal mercilerden çok geliştirici ve altyapı tasarımcılarına düşecek gibi görünüyor.

Buradaki temel mesele şu: Kripto varlıkların yasal çerçeveye oturtulması bir kazanım olsa da, kullanıcılar ile şirketlerin hassas verileri kolaylıkla sızabiliyorsa, bu durum mevcut finans sisteminin titiz veri güvenliği ilkeleriyle çelişebilir. Bugün halihazırda kullanılan birçok stabil kripto para altyapısı, bu tür teknik veya hukuki gizlilik garantilerini sağlayabilecek düzeyde değil.

Sonuç olarak, **geleceğin blokzincir teknolojisi** tasarlanırken, hem şeffaflık ve yasal uyumluluk sağlanmalı, hem de kişisel verilerin korunmasına yönelik denge kurulmalı. Bu noktada en umut verici teknolojilerden biri olan ‘sıfır bilgi kanıtı (zero-knowledge proof)’, kullanıcı bilgilerinin gizliliğini korurken gerçek zamanlı denetime olanak tanıyor. Ancak bu teknoloji henüz stabil kripto paraların çalıştığı çoğu altyapıda yaygın olarak kullanılmıyor.

Stabil kripto paraların *yasal birer finansal varlık* olarak kabul edilip küresel ödeme araçları haline gelebilmesi için, yalnızca regülasyonlara uyumlu olmak yetmez. Aynı zamanda *gizliliği merkezine alan bir mimariyle* yaklaşmak gerekiyor. Aksi halde, bu yenilikçi varlıkların geniş kabul görmek yerine piyasadan dışlanması riski göz ardı edilemez.