Vitalik Buterin'den Lean Ethereum projesine övgü: Ölçeklenebilirlikte yeni dönem

Ethereum(ETH) kurucu ortaklarından Vitalik Buterin, ağın uzun vadeli ölçeklenebilirlik yol haritasında önemli rol oynayan ‘Lean Ethereum’ ekibini övgüye boğdu. Buterin, kısa süre önce X (eski adıyla Twitter) üzerinden yaptığı paylaşımda, “‘Lean Ethereum’ bu yıl ciddi bir ivme yakaladı. Ölçeklenebilirlik, merkeziyetsizlik ve ağ dayanıklılığı gibi tüm temel alanlarda olağanüstü sonuçlar elde ettiler” dedi.

Lean Ethereum, sıfır bilgi (ZK) ispat sistemine odaklanan *hafifletilmiş sıfır bilgi sanal makine (zkVM)* projesi olarak biliniyor. Bu sistemin amacı, mevcut Ethereum sanal makinesini sadeleştirerek işlem verimliliğini ve ardışık işlem hızını artırmak ve aynı zamanda ağın merkeziyetsizliğini ve güvenliğini koruyabilmek. Vitalik Buterin, “Lean yol haritası, kısa vadeli ölçekleme planlarının ardından ilerleyecek şekilde tasarlandı. Ancak her iki planın aynı anda ana ağa entegre edilmesi hedefleniyor” ifadelerini kullandı.

Yol haritasına göre sistem özellikleri halen optimize ediliyor. 2026 yılında geliştirme çalışmalarına başlanması ve 2027 itibarıyla test sürecinin başlaması hedefleniyor. Uzun vadede, önümüzdeki 4 ila 5 yıl içerisinde geliştirmelerin tamamlanması ve Ethereum ağının ‘bakım moduna’ geçmesi amaçlanıyor. ZK tabanlı işlem yapısı sayesinde, işlem maliyetlerinin düşmesi ve performansın yükselmesi bekleniyor. Böylece Ethereum, büyük ölçekli merkeziyetsiz uygulamalar (dApp'ler) için daha uygun bir altyapı sunabilecek.

Vitalik aynı zamanda Lean projesinin teknik derinliğine ve felsefi yönüne de değindi. “Bir protokol sanat eseri olmalıdır,” diyerek, geçici çözümlerle yama yapmanın Ethereum vizyonuna ters düştüğünü söyledi. Ona göre, sistemin temiz, düzenli ve estetik bir yapıya sahip olması gerekiyor. Bu yaklaşım, Ethereum’un ‘yavaş ama dikkatli’ gelişim modelini savunduğu anlamına geliyor. Ethereum; hızlı işlem yapısıyla öne çıkan Solana(SOL) gibi rakipleri karşısında zaman zaman yavaşlıkla eleştirilse de, %100 çalışma süresi ve yüksek güvenliğiyle öne çıkıyor.

Ethereum ana ağındaki bir sonraki büyük yükseltme, 2025 Kasım’ında planlanan ‘Fusaka’. Bu güncellemenin, Layer-2 rollup çözümleriyle daha uyumlu hale gelecek bir yapı sunması ve ağın temel performansına katkıda bulunması bekleniyor.

Vitalik ve Lean Ethereum ekibinin bu kapsamlı zkVM stratejisi, Ethereum’un uzun vadede rakip zincirlerden daha güçlü bir teknik altyapıya kavuşması yönünde atılmış önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Protokole bir teknoloji yerine *sanatsal bir esermiş gibi* yaklaşmak ise, Ethereum’un tasarım anlayışını diğerlerinden ayıran temel unsur olarak öne çıkıyor.