Hisse senedi ödünç verme sisteminde onchain devrimi kapıda

Mevcut hisse senedi ödünç verme sistemi hâlâ yavaş ve şeffaf olmayan bir yapı üzerinde işlemeye devam ediyor. Elle işlenen mutabakat dosyaları, durmaksızın süren e-posta onay süreçleri ve parçalı teminat transferleri; piyasa verimliliğini ve güvenini sürekli olarak aşağı çekiyor. *Onchain tabanlı hisse senedi ödünç verme* bu köhnemiş sistemi temelden değiştirebilecek güçlü bir alternatif olarak öne çıkıyor.

Hisse senedi piyasaları için en önemli unsur ‘hız’ ve ‘kesinlik’. Ancak mevcut sistemde; işlem mutabakatlarının gecikmesi, geri çağırma emirlerinin bloke edilmesi ve şirket aksiyonlarının sık sık hataya yol açması gibi verimsizlikler oldukça yaygın. İşte bu nedenle, blokzincir üzerine kurulu akıllı sözleşmeler; işlemleri anlık olarak mutabakata bağlayıp tekrarlanan süreçleri otomatikleştirerek sürtünmeyi tamamen ortadan kaldırma potansiyeline sahip.

Bu dönüşüm yalnızca bir hayal değil, küresel düzenleyici kurumlar ve finansal altyapı oluşturucuları tarafından aktif biçimde hazırlanıyor. Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Avrupa Menkul Kıymet Piyasası Otoritesi (ESMA), Dünya Ekonomik Forumu (WEF) gibi kurumlar, *merkez bankası dijital paraları (CBDC) ve token’laştırılmış mevduatlara dayalı ödeme sistemleri* üzerine somut geçiş planları geliştiriyor ve pilot projeleri genişletiyor. Bu da gösteriyor ki, *token’laştırılmış varlıklar ve programlanabilir paraya* yönelik küresel uzlaşı gücünü oldukça artırmış durumda.

Bugünkü hisse senedi ödünç verme süreçlerinde risk maruziyeti ancak işlem gerçekleştikten sonra ölçülebiliyor. Fakat onchain sistemde, borç verme işlemi başlamadan önce şartlar otomatik olarak kontrol ediliyor ve eğer maruziyet limiti ya da geri çağırma süresi gibi kurallar karşılanmıyorsa işlem hiç başlamıyor. Bu da, geleneksel ‘istisnai müdahale’ sistemlerine kıyasla çok daha güvenilir ve şeffaf bir düzen sağlıyor.

2025’te New York Fed tarafından yapılan bir araştırmaya göre, politika uygulamaları bile *programlanabilir altyapı* üzerinde güvenli bir şekilde otomatikleştirilebiliyor. Bu da gösteriyor ki, hisse senedi mutabakatı da oldukça ‘otomasyon uyumlu ve güvenli’ bir süreç olabilir.

Yine de, bu dönüşümün önünde bazı çekinceler mevcut. Kimileri düzenlemeleri ilerlemeyi engelleyen bariyerler olarak görüyor ancak gerçekte düzenleyici çerçeveler doğru yönü gösteren rehberler olarak işlev görüyor. Örneğin Avrupa’nın blokzincir finansal altyapı regülasyon sandığı; gerçek kullanım durumlarında canlı izleme ve raporlama sağlayabiliyor. Bu da *onchain hisse senedi borç verme sisteminin* gerçekleşebilirliğini ve kurumsal geçiş yollarını görünür kılıyor – bu açıdan oldukça değerli.

Bununla birlikte, bazı yapısal eksikler de henüz çözülmeyi bekliyor. Örneğin *ağlar arası kopukluk (fragmentation)*, veri mahremiyetinin korunması ve teminat standardizasyonu gibi problemler hâlen çözüm aramakta. Buna karşılık; müşteri tanıma (KYC) süreçlerine dayalı *izinli blokzincirler*, *sıfır bilgi ispatı (Zero Knowledge Proofs)* ve teminat varlıklarını temsil eden token'lar için standart yapılar gibi çözümler gündeme geliyor.

Gelinen noktada, geleneksel hisse senedi borç verme yapısının *doğruluk ve güven açısından* her iki cephede de geride kalacağına dair endişeler artıyor. Geciken mutabakatlar getiri erozyonuna sebep olurken, karşı taraf riski de sistem geneline olan güvensizliği artırıyor. Buna karşılık, onchain tabanlı ödünç verme çözümü en baştan itibaren *şeffaflık ve hassasiyet* üzerine kurulu. Bu sadece bir iyileştirme değil, *piyasa paradigmasında bir kırılmaya* işaret ediyor.

Artık bu değişimi kabul etmek ya da etmemek arasındaki tercih aşaması çoktan geride kaldı. Düzenlemeler bu yönde şekillendi, pilot uygulamalar dikkate değer sonuçlar veriyor ve kurumsal yatırımcı ilgisi hızla büyüyor. Hisse senedi ödünç verme sistemini *otomasyon ve token’laşma*dan ayrı tutmak ya da görmezden gelmek demek, sistemin bizzat kendisinin zamanla işlevsiz hale gelmesi anlamına geliyor. Artık yanıt net: Hisse senedi ödünç verme süreçleri onchain’e taşınmalı.