ChatGPT, Bitcoin çöküşlerini önceden fark edebilir mi?

ChatGPT gibi dil modelleri, kripto para analizinde gün geçtikçe daha fazla kullanılmaya başlandı. Alım-satım masaları, fon yöneticileri ve araştırma kuruluşları, bu tür büyük dil modellerini kullanarak çok sayıda haber manşetini özetliyor, zincir üstü (on-chain) verileri izliyor ve topluluklardaki eğilimleri takip ediyor. Ancak piyasanın aşırı ısındığı dönemlerde hâlâ aynı soru soruluyor: *ChatGPT bir sonraki çöküşü tahmin edebilir mi?*

2025 Ekim’inde yaşanan büyük çaplı likidasyon dalgası bu konuda gerçek bir sınav niteliğindeydi. ABD’nin aniden duyurduğu yeni gümrük tarifeleri küresel finans piyasalarında sarsıntıya neden olurken, sadece bir gün içinde yaklaşık 19 milyar dolarlık kaldıraçlı pozisyon tasfiye edildi. Bitcoin(BTC), 126.000 dolardan 104.000 dolara düşerek bir günde yaşanan en sert düşüşlerden birini kaydetti. Hisse senedi piyasasının oynaklık göstergesi olan VIX sakin seyrederken, Bitcoin opsiyonlarında ‘içsel oynaklık’ seviyesi fırladı ve sonrasında da yüksek kalmaya devam etti.

Bu tür makroekonomik şoklar, aşırı kaldıraç kullanımı ve yatırımcı paniğinin birleştiği anlar, ChatGPT’nin analiz gücünün gerçekten parladığı dönemler oluyor. Modelin kesin zamanı belirtmesi mümkün olmasa da, birçok erken uyarı sinyalini bir araya getirerek bir ‘kriz alarm sistemi’ oluşturabilmesi açısından kayda değer bir avantaj sağlıyor.

2025 Ekim’inde görülen çöküş sırasında belirgin uyarı işaretleri mevcuttu. Öncelikle, ana borsalardaki açık pozisyon (Open Interest) hacmi tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Fonlama oranı negatife dönmüş ve uzun pozisyonlara yığılma belirginleşmişti. Buna ek olarak ABD’nin Çin’e yönelik ihracat kısıtlamaları ve gümrük vergisi kararları piyasaya dışsal bir şok etkisi yarattı. Bitcoin’in oynaklığı artarken hisse piyasasındaki oynaklık düşüş gösterdi ve iki piyasa arasındaki ayrışma daha da keskinleşti. Topluluk havası da hızla değişti. Birkaç gün önce “Uptober” coşkusunu paylaşan yatırımcılar, sadece iki gün içinde “likidasyon sezonu” uyarıları yapmaya başladı. ‘Korku ve Açgözlülük Endeksi’, ‘açgözlülük’ bölgesinden ‘aşırı korku’ya ani geçiş yaptı ve zincirleme tasfiyelerle birlikte piyasa likiditesi süratle eriyerek satış baskısını katladı.

Bu sinyaller gizli değildi. Asıl mesele, tüm bu veri parçalarını doğru bağlamda birleştirmek ve etkilerini anlık olarak değerlendirebilmekti. Buysa insanların aksine, ChatGPT gibi dil modelleri tarafından çok daha hızlı ve verimli bir şekilde yapılabiliyor.

Gerçekte ChatGPT’nin yapabilecekleri oldukça net: Piyasa duyarlılığı ve anlatıların akışını özetleyip, ‘likidasyon’, ‘oynaklık’, ‘düzenleme’ gibi kriz terimlerinin ne sıklıkla ortaya çıktığını sayısal olarak gösterebiliyor. Binlerce haber ve topluluk gönderisini inceleyerek, piyasanın iyimserlikten paniğe geçtiği dönüş anlarını erken fark edebiliyor. Ancak bu analizlerin nihai karar verme süreçlerinde sadece ‘yardımcı gösterge’ olarak kullanılması gerekiyor. Son kararı ve aksiyonu hâlâ insanlar vermeli.

Yapay zekâ araçları doğru bir iş akışıyla birleştiğinde güçlü bir risk algılama mekanizmasına dönüşebiliyor. Zincir üstü veriler, türev piyasası verileri ve topluluk duyarlılığı eş zamanlı olarak izlenip, bu değişimlerin dil modelleri tarafından okunabileceği bir sistem kurulmalı. ChatGPT, bir *uyarı sesi* çıkarabilir, ancak ne zaman *yıkım sesi* duyulacağını yine biz belirlemeliyiz.