0G ağı, merkeziyetsiz yapay zekâ için temel altyapı haline geliyor

Messari Research, yakın zamanda yayımladığı raporda, yapay zeka odaklı modüler bir Layer-1 ağı olan 0G’nin *merkeziyetsiz yapay zekâ (DeAI)* için temel altyapı haline geldiğini belirtti. 0G ağı, *hesaplama gücü*, *depolama* ve *veri kullanılabilirliği* olmak üzere üç temel hizmeti birleştirerek, yapay zekâ süreçlerinin doğrulanabilirliğini artırıyor. Böylece güvenilir çıkarım ve hassas ayarlar yapılabilen dağıtılmış bir ağ ortamı sunuluyor.

2025’in 9’uncu ayında ana ağı ve token’ı eş zamanlı olarak piyasaya süren 0G, yapay zekâ geliştirimi için özel olarak tasarlanmış bir zincir mimarisine sahip. Messari Research’e göre, bu ağ yönlendirme, yetkilendirme kontrolü ve ödemeleri tek bir yapı içinde birleştiriyor. İnsanlar ve yazılım ajanlarının daha kolay tanımlanmasını sağlamak için .0G kimlik sistemini devreye sokarak etkileşimlerde şeffaflığı artırıyor. Özellikle testnet aşamasında 100’den fazla doğrulayıcının ağa katılması ve AWS, Google Cloud ile Blockdaemon gibi büyük altyapı sağlayıcılarının 0G ekosistemine dahil olması dikkat çekiyor.

0G, *yapay zekâ çıkarımı* ve *model eğitiminin hızlandırılması* gibi işlemleri tek bir altyapı içinde sunabiliyor. Her bir hizmet bağımsız sağlayıcılar tarafından verilse de, 0G zinciri üzerinden iş talebi, alımı ve ödemeler *zincir üstü* şekilde otomatik koordine ediliyor. Genel API’ler ve SDK’ler sayesinde uygulama geliştiricileri GPU ve depolama gibi kaynakları *talebe göre* (on-demand) kullanabiliyor. Müşteriler belirli bir sağlayıcıyı seçerek işlemleri başlatabiliyor ve sonuçları Merkle hash yöntemiyle doğrulanabilir biçimde saklayabiliyor. Ayrıca yedeklilik ve gecikme süresine göre optimize edilmiş sağlayıcı seçimi de yapılabiliyor.

Temel bileşenlerden biri olan 0G Compute, Llama-3 70B gibi *büyük dil modelleriyle* çıkarım ve hassas ayarlamayı destekliyor. Üretilen çıktılar kriptografik şekilde imzalanarak doğrulayıcı ağına iletiliyor. Bu ağ, sonuçları değerlendirerek *merkeziyetsiz ödeme sistemi* üzerinden sağlayıcılara görev başına ücret ödüyor. Tüketici odaklı NFT ajanları ve benzeri uygulamalar, gizliliğe uygun biçimde yerel AI özelliklerini entegre ederek depolama alanı üzerinden öğrenme verilerini güvenle saklayıp paylaşabiliyor.

Messari Research’e göre, 0G Depolama sistemi *operatör kaybı durumunda bile verilerin kurtarılmasını sağlıyor*. Veri kümeleri ve geçiş noktaları, çoğaltma ya da parçalama yoluyla dağıtılarak altyapının güvenilirliği artırılıyor. Veri kullanılabilirliği katmanı ise harici doğrulanabilen *blob* birimleriyle büyük veri iletimini standartlaştırıyor; ayrıca OP Stack ve Arbitrum ile entegre edilerek zincirler arası uyumluluk sağlanmış durumda.

*AI Alignment Node* (AI Hizalama Düğümü) olarak adlandırılan özel gözetim düğümleri, klasik blok üreticilerin yerine geçerek AI yanıtlarının doğruluğu ve etik uyumunu denetliyor. Lisans esasına göre çalışan bu düğümlere, toplam token arzının yüzde 15’ine denk gelen 150 milyon 0G token ile teşvik sağlanıyor. Ayrıca kullanıcılar doğrudan düğüm çalıştırmasalar bile yetki devri ile ağ katılımına katkı sunabiliyor; böylece ağın genişlemesi ve altyapı sağlığının korunması mümkün oluyor.

2025’in 22 Eylül’ünde piyasaya sürülen 0G token toplamda 1 milyar adet basılırken, yüzde 56’sı *ekosistem ve topluluk teşvikine*, kalan yüzde 44’ü ise ekip ve *ilk yatırımcılara* ayrıldı. Token; ödeme, gaz ücretleri ve staking gibi ağın tüm temel işlevlerinde rol oynarken, hizmet başı ödeme sisteminin de merkezini oluşturuyor. Ana ağın ilk aşamasında stake edilen token’lar 10 doğrulayıcıya dağıtıldı ancak zamanla doğrulayıcı sayısı artıyor.

0G Vakfı, ekosistemi büyütmek için 88,88 milyon dolarlık büyüme fonu ile 8,88 milyon dolarlık *lonca programını* yönetiyor. SDK tabanlı entegrasyonlar sayesinde, iş ortaklarının erken aşama geliştirme süreçlerine destek veriliyor. Çok sayıda proje, bu programlarla bilişim gücü ve veri işleyişini gerçeğe dönüştürürken, zincir üstü ölçülebilir yapı sayesinde katkı ve devamlılığa göre ödüllendirme yapılıyor.

Uzun vadede 0G, AI teknolojisini daha kapsayıcı hale getirerek büyük verilerin işlenmesi ve yapay zekâ çıktılarının erişilebilirliği konusunda merkeziyetsiz çözümler geliştiriyor. Messari Research, günümüzde yapay zekâ altyapısının oldukça merkezi olduğunu ve 0G’nin aracı kaynaklarını ve veri kontrolünü dağıtarak *açıklık ve sorumluluk* esasına dayanan yeni bir AI modeline geçiş için güçlü bir alternatif sunduğunu vurguluyor.