Nijerya Kripto Para İşlemlerine Vergi Getirdi: Uzmanlar Uygulanabilirliği Tartışıyor

Nijerya hükümeti, ekonomik toparlanmayı desteklemek amacıyla kripto para işlemlerine yönelik yeni bir vergi uygulaması getirdi. Ancak, bu adımın beklenen ölçüde vergi geliri sağlamayabileceği yönünde endişeler dile getiriliyor.

Nijerya, 2024 yılının Şubat ayında Binance’e 81,5 milyar dolarlık vergi borcu davası açmasının ardından, kripto para işlemlerini vergilendirerek gelirlerini artırma hamlesine geçti. Hükümet, bu vergilendirme yoluyla ulusal bütçeye katkı sağlamayı hedefliyor. Ancak uzmanlar, bu vergilerin tahsil edilmesinin zorluklarına dikkat çekiyor.

The Coin Bureau’nun kurucusu Nic Puckrin, Nijerya’nın Afrika’nın en büyük P2P ticaret pazarına sahip olduğunu belirterek, kullanıcıların dalgalı yerel para birimi naira(NGN) yerine kripto varlıkları daha fazla tercih ettiğini vurguladı. Puckrin, hükümetin vergileri toplamaya çalışsa da pratikte bunun kolay olmayacağını ifade etti.

Nijerya, Afrika kıtasındaki en yüksek kripto para kullanım oranına sahip ülkelerden biri olarak öne çıkıyor. Araştırmalara göre, ülke nüfusunun %22’sini oluşturan yaklaşık 47 milyon kişi kripto para sahibi veya kullanıcısı. Bu doğrultuda hükümet, 2022 yılında kripto varlıkları menkul kıymet olarak sınıflandıran düzenlemeler getirmiş ve 2023 yılında ise blokzincir politikalarını ulusal ekonomi stratejisine dahil ederek piyasa entegrasyonunu teşvik etmeye çalışmıştı.

Ancak bazı uzmanlar, hükümetteki yolsuzluklar ve piyasa düzenlemelerindeki tutarsızlıkların vergilendirme sürecinin etkinliğini azaltabileceğini savunuyor. WeFi’nin kurucu ortaklarından Maksym Sakharov, Nijerya hükümetinin kripto pazarını önemli bir vergi kaynağı olarak gördüğünü ancak geçmişte büyük ekonomik politikaları başarıyla uygulamakta zorlandığını hatırlattı.

Nijerya’nın vergi gelirlerinin GSYİH’ya oranı %6 seviyesinde ve bu oran dünya genelinde oldukça düşük kabul ediliyor. 2022 yılı itibarıyla Nijerya Federal Gelir İdaresi(FIRS), yaklaşık 12,7 milyar dolar vergi geliri elde etmiş olup, ülkenin çalışan nüfusunun yalnızca %12’si resmi olarak vergi ödüyor. Yeni düzenlemeler kapsamında hükümet, kripto para işlemlerine %0,5 ila %1 arasında sermaye kazancı vergisi ve %10 oranında katma değer vergisi(VAT) getirmeyi planlıyor. Bu uygulamadan yılda yaklaşık 250 milyon dolar ek gelir elde edilmesi hedefleniyor.

Ancak, yüksek vergilendirme oranlarının yatırımcıları kayıt dışı P2P pazarına yönlendirme riski bulunuyor. Puckrin, Nijerya’da P2P ekosisteminin zaten çok güçlü olduğunu belirterek, kullanıcıların merkezi borsalar yerine vergilerden kaçınmak için P2P işlemlerine yönelebileceğini ve hükümetin bu süreçleri denetlemek için yeterli altyapıya sahip olmadığını öne sürdü.

Nijerya, kripto para piyasasını düzenleyerek vergi gelirlerini artırmak istese de bu stratejinin başarısı, düzenleyici çerçevenin etkin uygulanmasına ve piyasa aktörlerinin hükümete olan güvenine bağlı olacak. Hindistan hükümetinin Chainalysis ile iş birliği yaparak blokzincir analiz araçlarıyla vergi denetimlerini güçlendirme örneğinde olduğu gibi, Nijerya’nın da daha sofistike çözümler geliştirmesi gerektiği dile getiriliyor. Uzmanlara göre, başarılı bir vergilendirme sistemi kurabilmek için şeffaflık sağlayan blokzincir teknolojisi ve güven inşa edecek piyasa düzenlemeleri elzem.