Vitalik Buterin: 'Mahremiyet, geliştiriciler için birincil öncelik olmalı'

Ethereum(ETH) kurucu ortaklarından Vitalik Buterin, geliştiricilere *mahremiyetin korunmasını en öncelikli görev* olarak benimsemeleri çağrısında bulundu. 14’ünde yayımladığı blog yazısında mahremiyetin, bireysel özgürlüklerin korunması ve hükümetler ile şirketlerin güç suistimalini engelleme açısından kritik bir unsur olduğunu vurgulayan Buterin, dünya genelindeki politik sistemlere dair iyimser varsayımların ve şeffaflığa duyulan sorgusuz güvenin artık ‘demode’ olduğunu belirtti.

Buterin yazısında, politik liderlerin iyi niyetli hareket edeceği şeklindeki kabulün geçerliliğini yitirdiğini ifade ederek, toplumsal ve kültürel iklimin de olumsuz yönde değiştiğini söyledi. Dünya üzerindeki büyük ülkelerde siyasi liderlerin çoğunlukla "akılcı ve iyi niyetli" addedilemediğini öne süren Buterin, kültürel hoşgörünün de giderek azaldığını kaydetti. Bu değerlendirmesine örnek olarak, X platformunda “zorbalık iyidir” başlıklı bir gönderinin üst sıralara çıkmasını gösterdi.

Kendi deneyimlerinden de bahseden Buterin, kamusal alanlara çıktığında sürekli medya tarafından fark edilme kaygısı yaşadığını dile getirdi. Herkesin bir gün mahremiyet ihtiyacı duyabileceğini vurgulayan Buterin, “Toplumsal normların dışında kalanlar kadar, herhangi biri de mahremiyetin hedefi olabilir” diyerek uyarıda bulundu.

Teknolojik ilerlemeyle birlikte *mahremiyet sorunlarının* daha da karmaşık hale geleceğini savunan Buterin, beyin-bilgisayar arayüzlerinin yaygınlaşması durumunda insanların düşüncelerinin bile okunabileceğini söyledi. Bunun yanında, algoritmaların kişilerin ne kadar ödeyebileceğini otomatik olarak analiz ederek ‘fiyat ayrımcılığı’ yapabileceğini ve bunun bir tür ‘otomatik fahiş fiyatlandırmaya’ dönüşme riskini barındırdığını belirtti.

Buterin özellikle devletlerin mahremiyet sistemlerine *arka kapılar* ekleme taleplerine dair ciddi bir tehlike olduğuna dikkat çekti. Böyle bir yapının, yalnızca hükümetlere değil birçok özel şirkete de veri erişimi sağladığını, bunun da veri kötüye kullanımını kaçınılmaz hale getireceğini ifade etti. İletişim sağlayıcılarının konum bilgilerini sakladığını ve bazı durumlarda bu verileri yasa dışı biçimde sattığını söyledi.

Hükümetlerin değişmesiyle birlikte geçmişte toplanan hassas verilerin yeni iktidarların eline geçme ihtimalini de riskli bulan Buterin, bireylerin verilerinin hangi amaçla kullanılacağını önceden öngöremeyeceği durumlarda, *geniş çaplı veri toplamaktan kaçınmanın* en güvenli yöntem olduğunun altını çizdi.

Geçmişte mahkemeler tarafından erişilebilen verilerin kapsamı sınırlıyken, günümüzde bunun çok daha geniş bir alana yayıldığını anlatan Buterin, 19. yüzyılda insanların çoğu konuşmasının kaydedilmeden yalnızca sözlü yapıldığını hatırlatarak, bu eski düzenle şimdiki dijital çağın karşılaştırılması gerektiğini savundu.

Bu sorunlara çözüm olarak Buterin, öncelikle *sıfır bilgi kanıtları* (Zero-Knowledge Proofs, ZK-proofs) teknolojisini önerdi. Bu teknik, bir bilginin doğruluğunun karşı tarafa kanıtlanmasını sağlarken, bilgiyi doğrudan paylaşmadan çalışıyor. Buterin’e göre, bu yapı sayesinde *bilgiye erişimin kademeli denetlenmesi* mümkün hale geliyor.

Kapsayıcı örnekler olarak, gerçek isim paylaşımı olmadan bireysel kimliği doğrulayan ‘kişilik kanıtı’ sistemlerini ve Ethereum tabanlı gizlilik havuzlarını gösteren Buterin; cihaz içi mesaj tarama ile dolandırıcılığı tespit eden sistemler ile blokzincir ve ZK teknolojilerinin birleşiminden oluşan fiziksel kimlik doğrulama araçlarının da mahremiyetin güçlendirilmesine katkı sunduğunu belirtti.

Yazı, daha önce yayımladığı Ethereum’un *mahremiyet yol haritası* metninde vurguladığı temel yönelimlerin somutlaştırılmış hali niteliğinde. O dönem Buterin, protokol katmanında yapılacak iyileştirmelerin yanı sıra ekosistem düzeyindeki değişimlerin de kullanıcı mahremiyetinin artırılması için şart olduğunu vurgulayarak, hem *rol paylaşımı* hem de *teknoloji yatırımlarının artırılması* gerektiğini savunmuştu.