Singapur, kripto ve yapay zeka düzenlemelerinde Batı'yı geride bırakıyor

Batılı ülkeler düzenleme öncelikli yaklaşımlara takılıp ilerlemekte zorlanırken, Singapur hem *yapay zeka (AI)* hem de kripto para düzenlemelerinde öncü ülke konumuna yerleşmiş durumda. Avrupa Birliği ve ABD yıllardır komite toplantıları ve yasa taslakları üzerinde çalışarak yavaş ilerlerken, Singapur ise hastanelerde **AI pilot projeleri**ni uygulamaya koyup, kripto paralarda hassas düzenleme adımlarıyla ekosistemi sadeleştiriyor ve *dünyanın en yetenekli uzmanlarını* kendine çekiyor.

Singapur'un bu başarıdaki sırrı oldukça açık: Katı yasaklar yerine, sınırlı ve kontrollü ortamlarda gerçek teknolojileri deneyip, elde edilen dersleri politika hâline getiren bir 'önce kum havuzu' yaklaşımı. Bu yöntem, yalnızca teorik riskleri azaltmayı hedefleyen klasik düzenleme modellerinden tamamen farklı bir çerçeve sunuyor.

Avrupa Birliği'nin AI yasası ise başarısız düzenleme örneklerinden biri olarak görülüyor. Yıllar süren tartışmaların sonunda sunulan bu düzenleme, şirketlere yüklü maliyetler getirirken, kademeli uygulanma takvimi sebebiyle özellikle sağlık ve finans alanında *uygulamaları geciktiriyor*. ABD'de de benzer ya da daha kötü bir tablo söz konusu. 2024 yılında 40’tan fazla eyalet AI ile ilgili yasa teklifi sunsa da bunları birleştiren federal bir standart bulunmuyor. Her eyalette farklılaşan kurallar, şirketler ve geliştiriciler arasında kafa karışıklığına ve yavaş ilerlemeye sebep oluyor.

Buna karşılık, Singapur kontrollü test ortamları sayesinde düzenlemelerini ileri taşıyarak, gözle görülür sonuçlar alıyor. Singapur Para Otoritesi(MAS), 2024 yılında düzenleme belirsizliklerinden kaçan kripto para şirketlerini bünyesine katarak, geçen yıla göre *neredeyse iki kat daha fazla lisans* verdi. Ancak bu genişleme, denetimsiz bir boşluk yaratmak anlamına gelmedi. 2025 Haziran’ında MAS, Singapur’da kayıtlı olup yalnızca yurtdışı müşterilere hizmet sunarak yerel düzenlemeleri bypass eden firmalara **zorunlu lisans alma ya da ülkeden çıkma** talimatı verdi.

Bu hamle genel bir baskıdan çok, *hedefe yönelik bir denetim adımı*ydı. Pek çok firma Singapur’un sıkı kurallarına uyum sağlamak yerine piyasadan çekilmeyi tercih etti. Böylece Singapur yalnızca lisans sahibi olmak isteyen değil, gerçekten burada *faaliyet göstermeyi* amaçlayan firmalardan oluşan bir ekosistem yarattı.

Şu anda MAS, 19 büyük hacimli kripto para hizmetini resmi olarak onaylamış durumda. Bu *açık ve sistematik düzenleme çerçevesi* altında, piyasada yer alan oyuncular arasında ciddi ve liyakatli şirketlerin çoğunlukta olduğu bir yapı bulunuyor. Bu durumun tam tersi ise hâlâ taslaklar üzerinden süren A.B.D. ve A.B. tartışmalarında görülüyor.

Bazı kesimler Singapur'un yöntemini fazla deneysel bulsa da, her adımda ▲gerçek zamanlı veri paylaşımı ▲acil durdurma protokolleri ▲risk sınırı gibi katı kontrol önlemleri mevcut. Bu da uygulanan yaklaşımı ‘düzenlemesiz bir özgürlük’ değil, *gerçek dünya koşullarına uygun esnek bir yönetişim modeli* olarak konumlandırıyor.

Uygulanan yolların *doğrudan etkileri* de gözleniyor. Singapur, Güneydoğu Asya’nın en büyük AI merkezi olma yolunda ilerliyor. Küresel risk sermayesi fonlarının ilgisi, dünya standartlarında araştırmacıların gelişi ve AI girişimlerinin ülkede kurulması, bu başarının göstergeleri arasında. Kum havuzu modeli artık sadece test ortamı değil, *ülke çapında yapısal bir avantaja* dönüşmüş durumda.

Batı ülkeleri bu eğilimleri fark etse de *hız kaybı* bariz. 2025 yılı ortası itibariyle Birleşik Krallık’ta yürütülen kum havuzu testleri sayıca çok sınırlı kalmış durumda. ABD’de ise federal düzeyde kuralların tasarlanıp kabul edilmesi yine yıllar sürebilecek yapısal gecikmelere takılıyor. Üstelik eyaletler arasında birbirinden kopuk yasa teklifleri devam ediyor.

Bu tarz *ağır işleyen politika süreçleri* sadece zaman kaybı değil, büyük ekonomik kayba da yol açıyor. Bir danışmanlık şirketine göre, yapay zekâ 2030 yılına kadar **küresel GSYH’ye 23 trilyon dolar (yaklaşık 3 kentilyon 1.970 trilyon won)** katkı sağlayacak. Ancak bu faydanın çoğu, erken harekete geçen az sayıdaki ülkeye yoğunlaşabilir.

Singapur’un en son kripto para düzenlemeleri ‘geri çekilme’ değil, **ekosistemin arındırılması** anlamına geliyor. Batı ülkelerine kıyasla Singapur, hem düzenleme uygulamalarındaki kesinlik hem de politika esnekliği açısından çoktan fark atmış durumda. Artık Batı'nın *teoriden sıyrılıp gerçeklere dayalı politika değişimi* yapması son fırsat olabilir.

AI gibi teknoloji çağlarında, küresel rekabet başladı bile. Singapur’un gösterdiği gibi, yönetişimde hız ve doğruluk artık en belirleyici rekabet gücü sayılıyor.