Circle'dan tartışmalı öneri: Kripto işlemlerinde 'geri alma' dönemi mi başlıyor?

Dünyanın en büyük ikinci stabil kripto para ihraççısı olan Circle, kripto para işlemlerinde **dolandırıcılık ya da siber saldırı mağdurlarının zararını gidermek amacıyla işlemleri geri alma**, yani ‘işlem geri alınabilirliği’ modelini değerlendirmeye başladı. Bu yaklaşım, **kripto paraların temel ilkesi sayılan ‘geri dönülemezlik’ ve merkeziyetsizlik ile çelişmesi** nedeniyle sektör içinde ciddi bir tartışmayı tetikleyebilir.

Circle Başkanı Heath Tarbert, kısa süre önce İngiltere merkezli Financial Times’a verdiği röportajda, şirketin işlemler tamamlandıktan sonra dahi iptal edilebileceği yeni bir sistem üzerinde çalıştığını açıkladı. Tarbert, bu yöntemin özellikle suç faaliyetleri ya da teknik hatalar nedeniyle izinsiz şekilde transfer edilen varlıkların geri kazanılabilmesi için ek güvence sağlamayı hedeflediğini belirtti. “Hareket ettirilebilir varlıkları anında aktarırken aynı zamanda ödemenin kesinliğini sağlamak zorundayız” diyen Tarbert, **işlemin anında gerçekleşmesi ile geri alınamaması arasında doğal bir gerilim olduğunu** vurguladı.

İşlem geri alma fikrine destek veren bazı çevreler, bunun **mağdur haklarını koruma ve kamuoyu güvenini artırma açısından olumlu katkı sağlayabileceğini** düşünüyor. Özellikle günlük kullanıma yönelik dijital para birimlerinin yasal düzenlemelere entegre edilmesi için belirli seviyede merkezi müdahalenin kaçınılmaz olduğunu savunan bir görüş mevcut. Buna karşı çıkan kripto para savunucuları ise böyle bir sistemin **blokzincir teknolojisinin merkeziyetsizlik ilkesine doğrudan zarar verdiğini ve ihraççıların ya da doğrulayıcıların tek taraflı işlem iptali yetkisine sahip olma riskini taşıdığını** dile getiriyor.

Bu tartışma, geçtiğimiz mayıs ayında Sui ekosisteminde yaşanan bir olayı da akıllara getiriyor. Merkeziyetsiz borsa Cetus, bir siber saldırı sonucu yaklaşık 2,2 milyar dolar (yaklaşık 3,06 trilyon TL) değerinde kripto para kaybetti. Ancak Sui ağındaki doğrulayıcılar, saldırganın kontrolündeki 1,62 milyar dolarlık (yaklaşık 2,25 trilyon TL) varlığı hızla dondurmayı başardı. Ardından Sui topluluğu, bu dondurulan varlıkların orijinal projeye iadesini öngören bir yönetişim teklifini kabul etti. **Bu olay, kısıtlı merkezi müdahalenin zararların telafisinde etkili olabileceğini gösteren bir örnek olarak öne çıkıyor.**

Circle’ın bu yönde attığı adım, kripto para endüstrisinin **tam anlamıyla geri döndürülemez işlemlerden daha gerçekçi risk yönetimi modellerine yönelmeye başladığının bir göstergesi** olarak değerlendiriliyor. Ancak hangi durumlarda geri alma mümkün olacak ve bu kararı kim verecek gibi sorular henüz net değilken, böyle bir sistemin hayata geçirilmesi halinde **kripto para tasarımındaki temel ilkelerin yeniden tanımlanması** kaçınılmaz olabilir.