Vitalik Buterin'den Manifesto: Ethereum, merkezsizliği yeniden gündeme taşıyor

Ethereum(ETH) kurucu ortağı Vitalik Buterin, blokzincir dünyasında tartışma yaratacak yeni bir çağrıda bulundu. Ethereum Vakfı(Ethereum Foundation) araştırmacılarıyla birlikte kaleme aldığı ‘Trustless Manifesto (Güvensiz Sistem Bildirgesi)’, son dönemde hız ve kullanım kolaylığına odaklanan projelere "merkezsizliği" hatırlatan güçlü bir mesaj niteliğinde.

Buterin’e Yoav Weiss ve Marya gibi Ethereum Vakfı araştırmacılarının da eşlik ettiği bu belgede, Ethereum'un sadece finansal verimlilik değil, ‘aracısız iş birliği’ sunmayı amaçladığı vurgulanıyor. Bildiriye göre gerçek anlamda ‘trusterless’ yani güvensiz sistemler, kullanıcıların izinsiz şekilde ağa katılabilmesini, her bireyin işlemleri doğrulayabilmesini ve sistemin tek bir yöneticiye bağlı olmamasını ön koşul kabul ediyor.

Manifestoda, ‘fazla kolaylık’ arayışının zamanla merkezileşmeyi tetikleyebileceği uyarısı yapılıyor. Özellikle barındırma için bulut hizmetlerine dayanan node’lar ve kontrollü ara sunucular (relayer), ilk etapta önemsiz görünse de uzun vadede sistemin güvenilirliğini ve şeffaflığını baltalayabilir. Ethereum Vakfı, bu duruma güncel bir örnek olarak, kısa süre önce Amazon Web Services(AWS) altyapısında yaşanan kesintiyi gösterdi. AWS üzerinden node barındıran Coinbase’in Layer 2 ağı Base, bu arıza nedeniyle işlem kapasitesinde yaklaşık %25 düşüş yaşarken; Arbitrum(ARB) ve Optimism(OP) gibi farklı altyapıları paralel kullanan projeler kayda değer bir sıkıntı yaşamadı.

Bildiride, topluluk katılımının zayıf olduğu veya tek sıralayıcı (sequencer) kullanılan bazı Layer 2 ağların ‘kolaycı merkezileşme’ye sürüklendiği de açıkça ifade ediliyor. Bazı blokzincir projeleri, tıkanıklığı azaltmak için ölçeklenebilirliklerini arttırmayı önceliklendirirken merkezsizlik hedeflerini geri plana atmakla eleştiriliyor. Bu bağlamda Optimism(OP), Arbitrum(ARB) ve Base gibi ağlar, ‘merkezsizleşme yol haritasını geciktirdikleri’ nedeniyle ciddi eleştiriler alıyor.

Ethereum Vakfı, projelerin sağlığının yalnızca işlem hacmine göre değerlendirilmemesi gerektiğine dikkat çekerek, ‘işlem başına minimum güven seviyesi’ kavramının ölçü olarak benimsenmesini öneriyor. Ayrıca geliştiriciler ve topluluk üyeleri, manifesto sitesine cüzdan bağlayıp imzalarıyla destek vermeye çağrılıyor. Bu imza kampanyası, EF üyesi Tom Teman ve takma adlı araştırmacı hitas.base.eth gibi isimlerin de desteğiyle hızla yayılıyor.

Manifestonun tamamı özel olarak oluşturulan web sitesinden ve resmi X (eski adıyla Twitter) hesabından erişilebilir durumda. Blokzincir dünyasında “kolaylık mı, merkezsizlik mi?” ikileminin daha da hararetlendiği bu dönemde, Ethereum’un bu çıkışı geliştiricilere teknik ilkeleri yeniden hatırlatacak gibi görünüyor. ‘Trusterless Manifesto’, kripto topluluğuna merkezsizliğin vazgeçilmez bir değer olduğunu bir kez daha hatırlatıyor.