Kripto paralar aşırı mı değerli? Uzmanlar ağ etkisi tartışmasında ikiye bölündü

Santiago Roel Santos, Inversion Capital’in CEO’su, kripto paraların *yeterli ağ etkisine sahip olmadığını* savunarak piyasanın aşırı değerlenmiş olabileceğini dile getirdi. Ancak bazı uzmanlar, Santos’un yaptığı değerlendirmelerin blockchain altyapısı ile uygulamalar arasında ayrım yapmadığı gerekçesiyle *eksik ve yanıltıcı* olduğunu söylüyor.

Santos, yakın zamanda yayınladığı bir Substack yazısında, kripto paraların henüz oluşmamış bir *ağ etkisi* varsayımıyla fiyatlandığını belirtti. Ayrıca *Metcalfe Yasası* — yani bir ağın değerinin kullanıcı sayısının karesiyle orantılı olduğunu savunan teori — kripto paraların değerini açıklamaktan çok, *zayıf noktalarını* ortaya koyduğunu ifade etti.

Özellikle bazı büyük blokzincirlerde yaşanan *yüksek işlem ücretleri*, *yavaş işlem hızı* ve *kötü kullanıcı deneyimi* gibi sorunları *ters ağ etkisi* olarak nitelendiren Santos, bu durumun sistem genişledikçe kalite kaybına yol açtığını vurguladı. Örnek olarak “Facebook kullanıcı sayısı arttıkça sistemin kötüleştiğini görmedik” diyen Santos, blockchain altyapısında bu dengeyi sağlamak için atılması gereken adımlara dikkat çekti.

Santos'un bu görüşlerine karşı çıkanlardan biri ise Wintermute stratejisti Jasper De Maere oldu. De Maere, sadece kullanıcı deneyimini ele almanın eksik bir yaklaşım olduğunu belirtti. Ona göre Layer1(L1) blokzincirlerin *gerçek ağ etkisi*, kullanıcıdan ziyade *doğrulayıcı sayısı*, *güvenlik düzeyi* ve *likidite* gibi arka plandaki teknik yapılar üzerinden oluşuyor.

Heartcore yatırım şirketinden Thomas Planta da Santos’un “yoğunluk = ters etki” görüşüne katılmadı. Planta’ya göre yüksek performanslı blokzincirlerde kullanıcı sayısı arttıkça işlem ücretleri dengeleniyor, likidite artıyor ve yatırım getirileri iyileşiyor — yani sistem daha sağlam hale geliyor.

Santos ayrıca, blockchain ağlarında kullanıcının yarattığı *değeri* ölçmeye yönelik bir tahmin sundu. Bitcoin dışı tüm kripto paraların toplam piyasa değeri yaklaşık 1,26 trilyon dolar. Bu rakam, Andreessen Horowitz’e göre 40 ila 70 milyon aylık kullanıcı bulunduğu varsayıldığında, kişi başına düşen değerin yaklaşık 18.000 ile 31.500 dolar arasında olduğunu gösteriyor.

Karşılaştırma yapmak için, 1,6 trilyon dolarlık varlığa sahip Meta’nın kullanıcı sayısı 3,1 milyar civarında. Bu da kişi başına yaklaşık 516 dolarlık bir değer ortaya koyuyor. Santos, bu farkın blockchain dünyasında kullanıcı başına düşen değerin ‘aşırı’ olduğuna işaret ettiğini savunuyor.

Ancak bu değerlendirmeye karşı çıkan uzmanlar, kripto paraların *merkeziyetsiz altyapı* olduğunu hatırlatarak, geleneksel platformlar gibi değerlendirilmesinin hatalı olduğunu ifade ediyor. Onlara göre kripto ekosisteminin değeri, sadece kullanıcı sayısı üzerinden değil, *teknik yapı, yönetişim ve ağ güvenliği* gibi daha karmaşık kriterlerle ölçülmeli.

Yorum: Kripto para piyasasında *ağ etkisi* kavramının tanımında ve etkisinde hala bir fikir birliği yok. Kullanıcı artışının doğrudan değer artışına dönüşüp dönüşmediği sorusu, sektörün geleceği açısından temel tartışma konularından biri olarak öne çıkıyor.

Yorum: Yatırımcılar için kullanıcı sayısından çok, ekosistemin *likidite durumu*, *blokzincir protokolünün gelişmişliği* ve *doğrulayıcı katılımı* gibi teknik detaylara dikkat etmek, daha sağlıklı stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir.