Libya'da Bitcoin(BTC) madenciliği krizi: Düşük elektrik fiyatları ülkeyi karıştırdı

Libya, son dönemde *Bitcoin(BTC)* madenciliğinin hızla yayılması nedeniyle dikkat çekiyor. Ülkedeki aşırı düşük elektrik ücretleri bu büyümeyi tetiklerken, zaten kırılgan durumda olan elektrik altyapısında ciddi sorunlara yol açtı. Yasal düzenlemenin eksik olması nedeniyle gri alanda kalan bu faaliyet, artık Libya hükümetinin kapsamlı baskınlarıyla karşılaşıyor.

Libya'da elektrik ücretleri kilovat saat başına yalnızca 0.004 dolar seviyesinde. Bu sübvansiyonlu enerji sayesinde, diğer ülkelerde kullanım dışı kalan eski madencilik cihazları bile burada halen *kârlı bir şekilde* çalıştırılabiliyor. Bu durum, yatırımcıların düşük maliyetli ekipmanlarla Libya'ya yönelmesine yol açtı. Öyle ki, 2021'de ülkenin toplam *Bitcoin* hashrate oranı %0.6’ya ulaşarak Arap ve Afrika dünyasında birinci sıraya yerleşti.

Ancak neredeyse sınırsızca tüketilen elektrik, Libya'nın enerji krizini derinleştirdi. Ülkede geniş çaplı elektrik kesintileri yaşanıyor, hastaneler ve okullar enerji yetersizliğiyle mücadele ediyor. Tahminlere göre *Bitcoin* madenciliği, Libya’nın toplam elektrik tüketiminin yaklaşık %2’sini oluşturuyor ve yıllık tüketimi 0.855 teravat saate ulaşıyor. Artan tepkiler sonrasında Libya yönetimi, özellikle 2025 yılında baskılarını yoğunlaştırdı. Kasım ayında Zuwara sahil kentindeki bir çelik fabrikasında yapılan operasyonda 9 kişi 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı, ekipmanlara ve gelirlerine el konuldu. Ayrıca Bingazi ve Misrata gibi şehirlerdeki büyük ölçekli tesislerde Çin vatandaşı olan çok sayıda kişi tutuklandı.

Madencilik, Libya'da uzun süre belirsiz bir hukuk alanında faaliyet gösterdi. *Libya Merkez Bankası*, 2018 yılında kripto para işlemlerini yasa dışı ilan etti, ancak doğrudan madenciliği yasaklayan bir yasa hâlâ yok. 2022'de Ekonomi Bakanlığı, madencilik ekipmanlarının ithalatını yasakladı ancak kaçak yollarla ülkeye giriş devam etti. Bu nedenle madencilik faaliyetleri, yalnızca elektrik hırsızlığı ya da ekipman kaçakçılığı çerçevesinde cezai işleme tabi tutulabiliyor. Bu yasal belirsizlik, *kripto madenciliği patlamasını* körükleyen faktörlerden biri oldu.

Libya’daki madencilik tesisleri çoğunlukla terk edilmiş endüstriyel bölgelerde, kullanılmayan fabrikalarda ya da duvarlarla çevrili gizli binalarda konuşlanıyor. Hatta bazı işletmeler, termal görüntüleme cihazlarından gizlenmek için ekipmanlarını çimento ile kaplayarak ısı izlerini maskelemeye çalışıyor. Büyük ölçekli sahalarda binlerce cihazın gizlice işletildiği tespit edilirken, evlerde ve küçük ölçekli atölyelerde yapılan bireysel madencilik hâlâ yaygın olarak devam ediyor.

Hükümet, madencilik faaliyetlerini bastırmaya çalışsa da bu sektörü yasal çerçeveye dahil etme konusunda içeride görüş ayrılıkları yaşanıyor. Bazı yetkililer, madenciliği yasallaştırarak vergi gelirlerini artırmayı, döviz girdisi sağlamayı ve genç nüfusa iş imkânı sunmayı öneriyor. Ancak finans sektörü, madencilik faaliyetlerinin kaçakçılık, elektrik hırsızlığı ve kara para aklama ile doğrudan bağlantılı olduğunu belirterek bu fikre karşı çıkıyor.

Uzmanlara göre Libya gibi düşük elektrik fiyatlarına, zayıf yasal denetime ve siyasi istikrarsızlığa sahip ülkelerde benzer gelişmelerin yaşanması kaçınılmaz. Ortadoğu, Afrika ve Orta Asya’daki birçok ülkede, madencilik sektörü bu avantajlı ama sorunlu yapıdan besleniyor. Libya hükümetinin bu sektörü net biçimde düzenlemesi ya da kalıcı şekilde sınırlandırması, gelecekte atacağı adımların önemli göstergesi olacak gibi görünüyor.