Butan'dan devrim: Bitcoin(BTC) madenciliğiyle yeşil döviz modeli

Butan, sahip olduğu zengin hidroelektrik kaynakları sayesinde Bitcoin(BTC) madenciliğini adeta bir *dijital ihracat* stratejisine dönüştürmüş durumda. Yenilenebilir enerjiye dayalı bu girişimle, fazla üretilen elektriği dış pazarlara ihracat yerine *kripto para* biçiminde nakde çevirerek ülkeye döviz kazandırmayı hedefliyor. Devlet kurumları tarafından doğrudan işletilen ve sadece belirli bölgelerde sıkı şekilde denetlenen bu sistem, geleneksel gelir modellerine alternatif oluşturacak kadar dikkat çekici.

Bu stratejinin kalbinde, doğrudan Butan Kralı’na ait olan ve devletin yatırım kolu olarak faaliyet yürüten Druk Holding & Investments(DHI) bulunuyor. Tüm madencilik ve varlık yönetimi bu kuruluş tarafından sağlanıyor. Madencilik altyapısı ise, dijital finans test alanı olarak planlanan Gelepu Mindfulness City(GMC) adlı özel bir bölgede konumlanıyor. Bu bölge dışındaki bireylerin veya şirketlerin kripto işlem ve üretim faaliyetlerine katılımı ise Butan Merkez Bankası(RMA) tarafından kısıtlanmış durumda.

Butan’ın elektrik üretimi büyük oranda *hidroelektrik* tesislere dayanıyor ve yaz aylarında ülkenin ihtiyacından fazla enerji üretiliyor. Normal şartlarda bu fazla enerjiyi Hindistan gibi komşu ülkelere satan Butan, son yıllarda bu kaynakları Bitcoin madenciliği için ayırmaya başladı. DHI'nin açıklamasına göre bu faaliyetle elde edilen gelirlerin bir bölümü kamu bütçesine katkı olarak aktarıldı ve bazı devlet çalışanlarının maaşları doğrudan kripto gelirlerinden karşılandı.

Bu büyük girişimin önemli bir ayağı ise Çin merkezli madencilik devi Bitdeer ile yapılan ortaklık. 2023 yılında duyurulan anlaşma kapsamında iki şirket, 5 milyar dolara kadar çıkabilecek bir yatırım fonu kurarak *karbonsuz dijital varlık ağı* oluşturmayı hedeflediklerini açıkladı. Bu iş birliği, Butan’ın sürdürülebilir enerjiyle madencilik iddiasına önemli bir uluslararası destek sağladı.

Butan, Bitcoin’i sadece bir varlık değil, *enerji tasarrufu sağlayan dijital bir batarya* olarak konumlandırıyor. Yazın bol olan su kaynaklarıyla elektrik üretiliyor ve bu elektrikle Bitcoin madenciliği yapılıyor. Kışın ise, enerji üretiminin düştüğü dönemde bu Bitcoin’ler satılarak dışarıdan enerji ya da ihtiyaç malzemeleri ithal ediliyor. Bu model, enerjinin değerinin korunarak sezonlar arası kullanılabilir hale getirilmesini sağlıyor.

Regülasyon ise titizlikle uygulanıyor. 2025 yılının Nisan ayında Butan Merkez Bankası, yalnızca Gelepu bölgesinde faaliyet gösteren kurumlara kripto para madenciliği ve alım-satım izni verileceğini duyurdu. Genel halkın katılımı ise sınırlandırılarak finansal risklerin doğrudan halka yayılmasının önüne geçiliyor.

Ancak şeffaflık ve denetim konularında bazı soru işaretleri var. Blockchain analiz platformu Arkham’ın 2024 tarihli verilerine göre Butan'ın devlet eliyle madenciliğini yaptığı Bitcoin miktarı yaklaşık 12.000 ila 13.000 arası ve bu faaliyetlerden elde edilen yıllık gelir yaklaşık 750 milyon dolar düzeyinde. Bu rakam ülke GSMH’sinin neredeyse üçte birine denk geliyor. Fakat bu hesaplar resmi olarak denetlenmiş raporlara değil, on-chain analizlere dayanıyor.

Butan, bu yaklaşımıyla *yeşil Bitcoin* kavramını savunuyor, yani karbon salmadan elde edilen dijital varlıkların çevresel açıdan sürdürülebilir olduğunu öne sürüyor. Ancak Bitcoin fiyatlarındaki yüksek dalgalanma, bu modeli devlet maliyesine entegre etmenin belirsiz sonuçlarla karşılaşmasına yol açabilir. Bunun yanında, enerji altyapısının büyümesi ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi yönünde de ciddi yatırımlar yapılması gerekiyor.

Sonuç olarak Butan’ın bu *yeşil kripto* girişimi, geçici bir uygulamadan ziyade ulusal düzeyde uzun vadeli bir dönüşüm modeli. Gelepu Mindfulness City’de fintech, blockchain tabanlı para birimi ve diğer dijital deneyler geniş çaplı test ediliyor. Bu girişimin uzun soluklu bir başarıya dönüşüp dönüşmeyeceği ise hidroelektrik yatırımlarının sürdürülebilirliği, döviz gelirlerinin istikrarı ve kamuya duyulan güvenin derecesine bağlı olacak gibi görünüyor.