Trump’tan 750 milyar dolarlık gümrük hamlesi: ABD üretimini canlandırma planı

Başkan Trump’ın 750 milyar dolarlık (yaklaşık 1.095 trilyon won) yeni gümrük tarifesi planı, yalnızca ticari bir misilleme değil, Amerika içindeki **servet ve güç dengelerini değiştirme** stratejisi olarak da yorumlanıyor. Ünlü milyarder girişimci Chamath Palihapitiya’nın yakın tarihte verdiği bir röportajda yaptığı değerlendirmeye göre, bu planın arka planındaki amacı anlamak için onu basit bir tarife adımı değil, bütünüyle bir ekonomik yeniden yapılanma olarak görmek gerekiyor.

Chamath’a göre yeni gümrük tarifesi politikası, spesifik bir ülkeyi hedeflemekten çok, ABD ekonomisinde köklü bir dönüşümü amaçlıyor. Bu adımı “modern ekonomik tarih açısından nadir bir yapısal dönüşüm” olarak tanımlayan Chamath, planın merkezinde üretimin ülkeye geri dönmesi ve sanayide yeniden bağımsızlığın sağlanması olduğunu belirtti. Özellikle bu tarifeler sayesinde orta sınıf Amerikan vatandaşları için *gelir vergisi indirimi* gibi sosyal etkiler yaratacak mali kaynakların oluşabileceğine dikkat çekti.

Plan hayata geçerse, şirketler iki farklı yol arasında seçim yapmak zorunda kalacak: Yüksek gümrük vergilerini ödemek ya da üretim tesislerini Amerika’ya taşımak. Bu da istihdamın artmasına ve ülke içindeki endüstrilerin **kendi kendine yeterliliğinin artmasına** katkı sağlayabilir. Chamath bu durumu “ulusal güvenlik meselesi” olarak değerlendirirken; pandemi, Ukrayna savaşı ve Tayvan krizi gibi olayların ABD’yi tedarik zinciri açısından fazlasıyla kırılgan hale getirdiğini vurguladı.

Son birkaç on yılda, ABD üretim iş gücünde dramatik bir ‘dış ülkelere kayış’ yaşadı ve beş milyondan fazla istihdam kaybedildi. Çin ile olan mevcut ticaret yapısı ise bu durumu daha da kötüleştirdi. Amerikan ürünlerine ortalamada yüzde 25’in üzerinde gümrük vergisi uygulanırken, Çin malı ürünler sadece yüzde 3’ün altında vergilerle ABD pazarına girebildi. Bu dengesizlik **büyük şirketler için devasa kazanç** anlamına gelirken, bu firmalar hem vergi hem de çevre standartlarından kaçarak düşük maliyetli iş gücünden maksimum şekilde faydalandı. Diğer yandan, orta sınıf ve yerel sanayiler bu sürecin mağduru oldu.

Chamath, bu adımın yalnızca kısa vadeli enflasyonla ilgili bir hamle olmadığını, uzun vadeli yapısal dönüşüm hedefi taşıdığını söyledi. Planın, vergi indirimleri, sanayi yeniden yapılanması ve stratejik bağımsızlık gibi üç büyük hedefe aynı anda odaklandığını ifade etti. Yeni tarife modelinin tüketim malları için yüzde 10, sanayi parçaları için yüzde 20, ileri teknoloji ürünleri içinse yüzde 60’a kadar gümrük vergisi getirebileceğini belirtti. Bu yeni düzenlemenin asıl amacının yalnızca ekonomik değil, **jeopolitik liderliği yeniden kurma** çabası olduğu yorumu yapılıyor.